2Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

1. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, ῾Ερμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν' εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. ἐρωτᾷ οὖν ῾Ερμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις· “Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας  νείμω; νενέμηνται δὲ ὧδε· εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;” “᾿Επὶ πάντας,” ἔφη ὁ Ζεύς, “καὶ πάντες μετεχόντων· οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν· καὶ νόμον γε θὲς παρ' ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως.” (Πλάτωνος Πρωταγόρας)

2. Φύσει μὲν οὖν ἡ ὁρμὴ ἐν πᾶσιν ἐπὶ τὴν τοιαύτην κοινωνίαν· ὁ δὲ πρῶτος συστήσας μεγίστων ἀγαθῶν αἴτιος. ὥσπερ γὰρ καὶ τελεωθεὶς βέλτιστον τῶν ζῴων ἄνθρωπός ἐστιν, οὕτω καὶ χωρισθεὶς νόμου καὶ δίκης χείριστον πάντων. χαλεπωτάτη γὰρ ἀδικία ἔχουσα ὅπλα· ὁ δὲ ἄνθρωπος ὅπλα ἔχων φύεται φρονήσει καὶ ἀρετῇ, οἷς ἐπὶ τἀναντία ἔστι χρῆσθαι μάλιστα. διὸ ἀνοσιώτατον καὶ ἀγριώτατον ἄνευ ἀρετῆς, καὶ πρὸς ἀφροδίσια καὶ ἐδωδὴν χείριστον. ἡ δὲ δικαιοσύνη πολιτικόν· ἡ γὰρ δίκη πολιτικῆς κοινωνίας τάξις ἐστίν, ἡ δὲ δικαιοσύνη τοῦ δικαίου κρίσις. (Ἀριστοτέλους Πολιτικά)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1α.  Να διαγράψεις όποια από τις προτάσεις που ακολουθούν δεν αληθεύει με βάση τα κείμενα 1 και 2:

α. Ο Δίας ζητάει από τον Ερμή να μοιράσει την αιδώ και τη δίκη όπως έχουν μοιραστεί και οι τέχνες

β.  Η απόφαση του Δία να δώσει στους ανθρώπους την αιδώ και τη δίκη οφείλεται στη φιλανθρωπία του.

γ.  Ο Δίας με νόμο ορίζει ως ποινή τον θάνατο για όποιον δεν μετέχει στην πολιτική αρετή

δ.  Ο άνθρωπος, όταν φτάσει στην τελειότητά του, είναι το ανώτερο από τα όντα

ε.  Η δικαιοσύνη είναι κοινωνική αξία και αποτελεί κανόνα του πολιτικού βίου.

1β.  Να αιτιολογηθούν οι διαγραφές, γράφοντας το χωρίο του αρχαίου κειμένου. 

2.  Να συγκρίνεις την άποψη του Αριστοτέλη για τον άνθρωπο ως ζῷον πολιτικόν με την αντίστοιχη του Πρωταγόρα.

3α. «αἰδώς-δίκη»: να προσδιορίσεις εννοιολογικά τις λέξεις

  β.  Να αιτιολογήσεις με στοιχεία του κειμένου 2 την άποψη ότι  για τη συγκρότηση της πόλης είναι απαραίτητη η σύμπραξη του ανθρώπου.

4.  Να γίνει αντιστοίχιση ανάμεσα στα στοιχεία των στηλών Α και Β.

Α

Β

α.  διάλεξη β.  διαλεκτική γ.  μαιευτική δ.  ειρωνεία ε.  μύθος στ. σχολιασμός ποιητικών κειμένων ζ.  επαγωγική

1. ορίζεται με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια κάθε όρος 2. το γραπτό είναι βουβό 3. εξαγωγή καθολικών συμπερασμάτων 4. σταδιακή αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή και σταδιακή προσπάθεια για μια νέα προσέγγιση της αλήθειας 5. εξαγωγή σωκρατικής άποψης από τον αντίπαλο 6. κατασκευή κάποιου διανοητή 7. επιμονή Σωκράτη σε ερωτήσεις 8. είναι μέθοδος πειθούς 9. αναφορά στα λεγόμενα κάποιου ποιητή 10. έχει ποιητικό και συμβολικό χαρακτήρα

 5. Με ποιες λέξεις του 1^ου κειμένου είναι ετυμολογικά συγγενείς οι: αναίδεια, αγέλη, ανίατος, προίκα, παρένθεση, άξονας, όλεθρος, όργανο, άσχετος, άφιξη;

6.  Τονίζει ο Μοσχίων τόσο όσο και ο Πρωταγόρας τον ρόλο και τη σημασία της πολιτικής τέχνης (τις αρχές οργανωμένης συμβίωσης);

Πρώτα όμως θα πάω πίσω και θα ξετυλίξω με τον λόγο

πώς άρχισε και πώς εδραιώθηκε ο θνητός βίος.

Ήτανε κάποτε μια εποχή που οι θνητοί

είχαν συνήθειες όμοιες με τα ζώα,

που κατοικούσαν σε σπηλιές πάνω στα όρη (5)

και σε ανήλιαγα φαράγγια· γιατί δεν υπήρχε ακόμη

ούτε το στεγασμένο σπίτι ούτε η απλόχωρη πόλη

οχυρωμένη με πέτρινους πύργους.

Το γαμψό άροτρο δεν έσχιζε το σκούρο χώμα,

που τρέφει το καρπερό σιτάρι, (10)

και το φιλόπονο σίδερο δεν φρόντιζε

τις χλοερές σειρές της βακχικής αμπέλου.

η γης ήτανε στείρα, σκληρή, αφιλόξενη.

Η σαρκοβόρος βρώση τους επρόσφερε αλληλοκτόνα δείπνα. (15)

Ο νόμος ήταν ανίσχυρος, η βία μοιραζόταν τον θρόνο με τον Δία.

τον αδύναμο τον κατασπάραζαν οι ισχυρότεροι.

Όταν όμως ο χρόνος, που γεννάει και τρέφει τα πάντα,

έστρεψε τον θνητό βίο σε δρόμο αντίστροφο,

είτε επιστρατεύοντας τον στοχασμό του Προμηθέα (20)

είτε την ανάγκη είτε με τη μακρόχρονη τριβή

καθιστώντας διδάσκαλο την ίδια τη φύση,

τότες ευρέθη ο καρπός της ήμερης τροφής της αγνής Δήμητρας,

ευρέθηκε η γλυκιά πηγή του Βάκχου, (25)

η γη, έως τότε άσπαρτη,

οργωνόταν ήδη από βόδια που σέρναν τον ζυγό.

ύψωσαν πόλεις με τείχη και πύργους,

έχτισαν στεγασμένα σπίτια

και από τον άγριο βίο οδηγήθηκαν στην ήμερη διαβίωση.

Από τότε όρισε ο νόμος να σκεπάζουν με τάφους όσους πεθαίνουν (30)

και στους άθαφτους νεκρούς να προσφέρουν τον κλήρο της σκόνης

που δικαιούνται

και να μην αφήνουν μπροστά στα μάτια των ανθρώπων

την ασεβή ανάμνηση των αλλοτινών δείπνων.

                                     (μετάφραση Θ. Κ. Στεφανόπουλος)

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Με τον λόγο αυτό ο Ισοκράτης συμβουλεύει τον Φίλιππο, βασιλιά της Μακεδονίας, να ενώσει τις ελληνικές πόλεις και επικεφαλής αυτών να εκστρατεύσει κατά των Περσών.

Περὶ δ' αὐτῶν τῶν πραγμάτων ἤδη ποιήσομαι τοὺς λόγους. Φημὶ γὰρ χρῆναί σε τῶν μὲν ἰδίων μηδενὸς ἀμελῆσαι, πειραθῆναι δὲ διαλλάξαι τήν τε πόλιν τὴν ᾿Αργείων καὶ τὴν Λακεδαιμονίων καὶ τὴν Θηβαίων καὶ τὴν ἡμετέραν. ῍Ην γὰρ ταύτας συστῆσαι δυνηθῇς, οὐ χαλεπῶς καὶ τὰς ἄλλας ὁμονοεῖν ποιήσεις.  ῞Απασαι γάρ εἰσιν ὑπὸ ταῖς εἰρημέναις καὶ καταφεύγουσιν, ὅταν φοβηθῶσιν, ἐφ' ἣν ἂν τύχωσιν τούτων, καὶ τὰς βοηθείας ἐντεῦθεν λαμβάνουσιν. ῞Ωστ' ἂν τέτταρας μόνον πόλεις εὖ φρονεῖν πείσῃς, καὶ τὰς ἄλλας πολλῶν κακῶν ἀπαλλάξεις. Γνοίης δ' ἂν ὡς οὐδεμιᾶς σοι προσήκει τούτων ὀλιγωρεῖν, ἢν ἀνενέγκῃς αὐτῶν τὰς πράξεις ἐπὶ τοὺς σαυτοῦ προγόνους· εὑρήσεις γὰρ ἑκάστῃ πολλὴν φιλίαν πρὸς ὑμᾶς καὶ μεγάλας εὐεργεσίας ὑπαρχούσας. (Ι. ΦΙΛΙΠΠΟΣ 30-32)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να μεταφραστεί το κείμενο με έντονη γραφή.

2. Τι κατά τη γνώμη του επιστολογράφου επιβάλλεται να κάνει ο Φίλιππος και για ποιους λόγους;

3.  Να γραφεί ό,τι ζητείται για καθέναν από τους τύπους που ακολουθούν:

α. φημί: οι ομοματικοί ρηματικοί τύποι στον ίδιο χρόνο

β. χρῆναι: ο παρατατικός

γ. πειραθῆναι: ο αντίστοιχος τύπος στον ενεστώτα

δ. συστῆσαι: το β΄ ενικό προστακτικής στον ίδιο χρόνο

ε. δυνηθῇς: ο αντίστοιχος τύπος στην ευκτική του ίδιου χρόνου

στ. χαλεπῶς: ο αντίστοιχος τύπος στον υπερθετικό

ζ.  ἅπασαι: οι πλάγιες πτώσεις στο ίδιο γένος και αριθμό

η.  ἀνενέγκῃς: το ίδιο πρόσωπο στην οριστική και προστακτική του ίδιου χρόνου

θ.  πείσῃς: οι αιολικοί τύποι της ευκτικής του ίδιου χρόνου

ι.  μεγάλας: τα παραθετικά του.

4. Να χαρακτηριστεί το είδος των (κρυφών και φανερών) υποθετικών λόγων του κειμένου.

5. Γνοίης δ' ἂν ὡς οὐδεμιᾶς σοι προσήκει τούτων ὀλιγωρεῖν, ἢν ἀνενέγκῃς αὐτῶν τὰς πράξεις ἐπὶ τοὺς σαυτοῦ προγόνους: Να εξαρτηθεί από το Ἰσοκράτης ἔλεγε Φιλίππῳ και να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με όλους τους δυνατούς τρόπους.

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ: ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Δεκεμβρίου, σε ανάμνηση της υπογραφής της Παγκόσμιας Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ στις 10 Δεκεμβρίου 1948. Όραμα των εμπνευστών της, ένας κόσμος με δικαιώματα και ελευθερίες χωρίς διακρίσεις.

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Ανθρώπινα δικαιώματα υπό αμφισβήτηση και συρρίκνωση

Μια ευνομούμενη πολιτεία για να προάγει τον πολιτισμό οφείλει πρωτίστως να έχει ένα σύστημα αξιών που προσιδιάζουν στο κράτος δικαίου. Η διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποδεικνύει τον τρόπο διαβίωσης και την ποιότητα που χαρακτηρίζει μια κοινωνία. Αντικατοπτρίζει γενικά τον πολιτισμό και την οργάνωσή της. Ωστόσο, από τη μια μεριά παρατηρούμε την κοινωνία να «προοδεύει», τον «πολιτισμό» να προάγεται, την τεχνολογική ανάπτυξη να εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και από την άλλη γινόμαστε θεατές γεγονότων που εκτυλίσσονται καθημερινά ανά τον κόσμο με σενάρια ανείπωτης βαρβαρότητας και ανήκουστης εξευτελιστικής μεταχείρισης ανθρώπου από «άνθρωπο». Βλέπουμε να συλλαμβάνονται αυθαίρετα άνθρωποι και να φυλακίζονται χωρίς να τους απαγγελθεί κατηγορία και χωρίς να προσαχθούν σε δίκη. Μαθαίνουμε καθημερινά για τα αναρίθμητα θύματα διακρίσεων, βασανισμών, δολοφονιών. Μήπως, τελικά, η σύγχρονη κοινωνία λειτουργεί με γνώμονα ένα σύστημα ανταξιών;

Αναρωτιέμαι, αν τελικά προάγεται ο πολιτισμός ή μεταλλάσσεται. Έχουν γίνει στο παρελθόν σημαντικές επαναστάσεις οι οποίες απέδωσαν καρπούς. Που ως αποτέλεσμα είχαν τον περιορισμό της εξουσίας και της επιβαλλόμενης βίας εις βάρος των απλών ανθρώπων, με τη θεσμοθέτηση κειμένων που κατοχυρώνουν και διαφυλάσσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Με την πάροδο του χρόνου, την εξέλιξη της κοινωνίας και την εμφάνιση νέων κοινωνικών δεδομένων, διευρύνθηκε η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιέλαβε και νέες ελευθερίες, όπως την προστασία των προσωπικών δεδομένων, το δικαίωμα στην πληροφόρηση κ.λπ., με αποτέλεσμα την καθιέρωση ενός πιο ευρέος φάσματος νομοθετικών ρυθμίσεων προς τον σκοπό της ασφαλέστερης και πλέον κατοχυρωμένης προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παράλληλα, υπεγράφησαν διεθνείς συνθήκες, υποσχόμενες τον απόλυτο σεβασμό στον άνθρωπο και τα δικαιώματά του, ενώ οι νόμοι του κάθε κράτους προστατεύουν τα συνταγματικά, κατοχυρωμένα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα.

Θα έπρεπε συνεπώς να είμαστε ευχαριστημένοι με ό,τι έχουμε καταφέρει, κυρίως ως διεθνής κοινότητα. Θα έπρεπε να αισθανόμαστε ασφαλείς, ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν κινδυνεύουν. Θα έπρεπε να έχουμε τη σιγουριά ότι ο νομικός μας πολιτισμός και τα κεκτημένα μας είναι απόλυτα θωρακισμένα. Γιατί όμως τίποτα από όλα αυτά δεν συμβαίνει; Γιατί συνεχώς παρατηρούμε να συρρικνώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι αξίες και οι ελευθερίες; Γιατί διαρκώς χρησιμοποιούνται μέθοδοι και εξαγγέλλονται τακτικές που παραπέμπουν σε μεσαιωνική περίοδο; Και, κυρίως, γιατί δεν αντιδρούν και δεν λαμβάνουν μέτρα οι θεσμοθετημένοι φορείς; Μήπως τελικά όλα αυτά τα διεθνή και λοιπά κείμενα έχουν τεθεί για να αποτελέσουν τη βιτρίνα ενός συστήματος που εξακολουθεί διαχρονικά να βάλλει ενάντια στον άνθρωπο, τον απλό –μέσο– καθημερινό πολίτη, προσπαθώντας να τον αφοπλίσει από το κυριότερο όπλο του που είναι ο αυτοσεβασμός του και η αυτοεκτίμησή του; Γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να τον χειραγωγήσει και να τον κατευθύνει σε δρόμους προκαθορισμένους που οδηγούν ίσως σε αδιέξοδο. Και όλα αυτά γιατί; Προπάντων για το οικονομικό όφελος. Για την ενδυνάμωση και την παγίωση της παντοκρατορίας των ισχυρών οικονομικών παραγόντων της υφηλίου. Και τελικά, όλα τα πολλά υποσχόμενα κείμενα παραμένουν άνευ ουσίας, αφού δεν επιφέρουν καμία απολύτως συνέπεια για όποιον τα περιφρονεί και τα παραβιάζει.

   Θα πρέπει, επομένως, να συνειδητοποιήσουμε τον κίνδυνο που μας απειλεί, που στρέφεται ξεκάθαρα πλέον εναντίον της οντότητάς μας, της νοημοσύνης μας, της ψυχής μας, του δικαιώματός μας στη ζωή.

Θα πρέπει όλοι να απορρίψουμε αυτή την εικόνα του δήθεν πολιτισμού και να αξιώσουμε για τον εαυτό μας, αλλά και για τις επόμενες γενιές, τον σεβασμό στην αξία μας, τον σεβασμό στα δικαιώματά μας και να αντιδρούμε συνεχώς με δύναμη ψυχής σε κάθε προσπάθεια κατάλυσής τους.

Θα πρέπει ενωμένοι να επιβάλλουμε τον σεβασμό στις αξίες που προσδιορίζουν και ξεχωρίζουν τον άνθρωπο από οποιοδήποτε άλλο ον στον πλανήτη και να αγωνισθούμε για έναν κόσμο ειρηνικό, που μόνο ο αλληλέγγυος σεβασμός μεταξύ των ανθρώπων μπορεί να δημιουργήσει.

Θα πρέπει να πάψουμε να είμαστε αδιάφοροι. Η αδιαφορία ισοδυναμεί με ενοχή και, συνεπώς, είναι το ίδιο καταστροφική με κάθε βλαπτική ενέργεια που οδηγεί στη διασάλευση της ειρήνης και την κατάρρευση της νομιμότητας.

Ως υπεύθυνοι πολίτες και με σεβασμό στους νόμους, οφείλουμε να αξιώνουμε την απόλυτη εφαρμογή τους και την υπαγωγή σε αυτούς όλων των υπευθύνων για κάθε ταπεινωτική, εξευτελιστική, απάνθρωπη μεταχείριση ανθρώπου, για κάθε απαξιωτική αντιμετώπιση, που οδηγεί στην καταπάτηση των –ύστερα από τόσους αγώνες θεσμοθετημένων– ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μόνο έτσι θα μπορέσει όχι μόνο να αποδοθεί δικαιοσύνη για όποιο έγκλημα διαπράττει άνθρωπος εναντίον ανθρώπου, αλλά θα αποτελέσει και φραγμό στην ασύδοτη πολιτική που εφαρμόζεται.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Τα δικαιώματα του ανθρώπου εξακολουθούν να αποτελούν σημείο αμφιλεγόμενο. Ίσως πότε να μην υπήρξαν τόσο θεμελιώδεις διαφωνίες για το περιεχόμενο, την αξία, την ισχύ και την εμβέλεια των δικαιωμάτων του ανθρώπου όσο τις δύο τελευταίες δεκαετίες του “αιώνα των δικαιωμάτων του ανθρώπου“. Σήμερα η οικουμενική τους διάσταση αποτελεί σημείο έντονης αμφισβήτησης, κυρίως εκ μέρους των μη δυτικών λαών και πολιτισμών. Τα δικαιώματα των ανθρώπων θεωρούνται ως μια καθαρά δυτική ιδέα περί δικαίου, ενώ η υποτιθέμενη οικουμενικότητά τους χαρακτηρίζεται ως κενή ρητορεία αλλά και ως ακραία έκφραση της προσπάθειας εκδυτικισμού του μη δυτικού κόσμου.

Ισχυρίζονται ότι τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν είναι δυνατόν να έχουν οικουμενική ισχύ, αφού προϋποθέτουν μια πολύ συγκεκριμένη και στενή εικόνα του ανθρώπου: “το άτομο“ του δυτικού πολιτισμού. Γι΄ αυτό η υποστήριξη της οικουμενικότητάς τους ισοδυναμεί με έλλειψη σεβασμού απέναντι στις ιδιαιτερότητες και τις παραδόσεις των άλλων λαών και πολιτισμών.  Κατ΄ αρχήν, βέβαια, κατανοεί κανείς τις ανησυχίες αυτές και τη δυσπιστία των μη δυτικών λαών, αφού τα δικαιώματα του ανθρώπου μπορούν να λειτουργήσουν- και συχνά λειτούργησαν - ως Δούρειος Ίππος της Δύσης για την εξασφάλιση μεγαλύτερης πολιτικής και οικονομικής επιρροής και κάλυπταν με ανθρωπιστικό μανδύα κυριαρχικές τάσεις. Όμως:

α) Ενώ η δυτική προέλευση των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι αδύνατον να αμφισβητηθεί, αυτά όχι μόνο δεν αποτέλεσαν και δεν αποτελούν αυτονόητη έκφραση δυτικών αξιών, αλλά είναι πολύ περισσότερο μια απάντηση σε βαθείς κλονισμούς της Δύσης και σηματοδοτούν τα μεγάλα ρήγματα του μοντέρνου κόσμου. Τα κινήματα για τα δικαιώματα του ανθρώπου αποτελούσαν αντίδραση σε εμπειρίες αδικίας, σε κρίσεις της πορείας εκμοντερνισμού και σε αδιέξοδες πολιτικοοικονομικές επιλογές. Με αυτή την έννοια δεν είναι αρχέγονα δυτικές αξίες αλλά σχετικοποίηση κεντρικών δυτικών επιλογών και λογικά θα έπρεπε να θεωρούνται σύμμαχος και όχι απειλή από τους μη δυτικούς πολιτισμούς.
β) Η οικουμενική αξίωσή τους όχι μόνον δε συνιστά απειλή κατά της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας και της παραδοσιακής ταυτότητας των λαών, αλλά αντιθέτως διασφαλίζει την ποικιλία πολιτισμικής έκφρασης στο πλαίσιο της πολυκεντρικής και πολυπολιτισμικής ενιαίας ανθρωπότητας και την ειρηνική συνύπαρξη και ανοιχτοσύνη των διαφορετικών πολιτισμών. Είναι ολέθριο να πιστεύουμε ότι στρέφονται πρωτίστως κατά της παράδοσης και να τα ταυτίζουμε με έναν επιφανειακό προοδευτισμό. Δεν απορρίπτουν την παράδοση καθ΄ εαυτή αλλά τις ετερονομίες και τις αλλοτριώσεις που τυχόν συνεπάγεται. Με ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στρέφονται κατά των απειλητικών για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια τάσεων του σύγχρονου πολιτισμού.

γ) Η κριτική στη δυτική αφετηρία των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι δυνατόν να λειτουργεί ως προσπάθεια συγκάλυψης των καταπατήσεων βασικών ελευθεριών σε μη δυτικές κοινωνίες. Είναι όμως θετικό το γεγονός ότι η αμφισβήτηση της οικουμενικότητας των δικαιωμάτων του ανθρώπου δεν έχει ως αποτέλεσμα την παραίτηση από την επίκλησή τους. Προφανώς έχουν εγχαραχθεί στη μνήμη και στη συνείδηση των ατόμων και των λαών ως σύμβολο του αγώνα για ελευθερία και δικαιοσύνη και αποτελούν κεντρική διάσταση της πολιτικής ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο. Εξάλλου, η επίκληση των δικαιωμάτων του ανθρώπου μπορεί να ερμηνευτεί ως απόρριψη της θέσης ότι αυτά αποτελούν αποκλειστικό προνόμιο του δυτικού ανθρώπου [] (Κείμενο από τον Κυριακάτικο Τύπο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

«Ο Μέλιος απ’ τη θέση του έμεινε στην αρχή άφωνος. Ύστερα, άρχισε σιγά σιγά να καταλαβαίνει… Κάποιοι άνθρωποι, που δεν ήξερε ποιοι, ούτε για ποιο λόγο, σκάβανε ανάμεσα απ’ τους ανθρώπους χαντάκια, σήκωναν αξεπέραστα βουνά. Ποιοι ήταν και γιατί το κάνανε; Ένα μόνο καταλάβαινε. Ότι σ’ αυτή τη ζωή είχε ο καθένας τη θέση του, που δεν ήταν όμοια για όλους. Τώρα, ποιος ήταν αυτός που μοίραζε τις θέσεις;… Μήπως ο θεός; Μα οι μεγάλοι, εξόν απ’ τ’ άλλα κακά που κάνανε, κάνανε και τούτο: Φκιάξανε τον θεό σύμφωνα με το μπόι τους και δεν περίσσευε θεός για παιδιά.

Του ‘ρθε να ξεφωνίσει. Να ξεφωνίσει την αδικία. Ύστερα έσφιξε τα χέρια του. Και τότε, για πρώτη φορά, ανακάλυψε ότι η μόνη δύναμη, που μπορούσε να στηρίζεται, ήταν μες στα χέρια του. Ήταν ο εαυτός του. Ο μικρός φτωχός εαυτός του. Κανένας άλλος». (ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ: Ένα παιδί μετράει τ' άστρα)

ΘΕΜΑ 1

Να παρουσιάσεις συνοπτικά (80-100 λέξεις) τις απόψεις του συγγραφέα του ΚΕΙΜΕΝΟΥ 2 σχετικά με την αξία των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

ΘΕΜΑ 2

Β1. Ο συγγραφέας του ΚΕΙΜΕΝΟΥ 1, στο τέλος της 1^ης παραγράφου αναρωτιέται «Μήπως, τελικά, η σύγχρονη κοινωνία λειτουργεί με γνώμονα ένα σύστημα ανταξιών;». Αφού βρεις τον τρόπο/τους τρόπους με τον οποίο/με τους οποίους προσπαθεί να σε πείσει, να αξιολογήσεις την πειστικότητά του/τους.

Β2. Στο ΚΕΙΜΕΝΟ 1 γίνεται συχνή χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου καθώς και των εκφράσεων που δηλώνουν υποχρέωση. Να ερμηνεύσεις τις επιλογές αυτές, λαμβάνοντας υπόψη το είδος του κειμένου και τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε. Να αναπτύξεις την απάντησή σου σε ένα κείμενο 100 περίπου λέξεων.

Β3. Τι εννοεί ο συγγραφέας του ΚΕΙΜΕΝΟΥ 2 με την αρχική φράση: «Τα δικαιώματα του ανθρώπου εξακολουθούν να αποτελούν σημείο αμφιλεγόμενο.»; Να απαντήσεις σε μία παράγραφο 100 περίπου λέξεων.

ΘΕΜΑ 3.

Ποιες είναι οι βασικές διαπιστώσεις του Μέλιου (ΚΕΙΜΕΝΟ 3); Να συνθέσεις την απάντησή σου σε ένα κείμενο 150 περίπου λέξεων λαμβάνοντας υπόψη τα εκφραστικά μέσα που αξιοποιεί ο συγγραφέας. Θεωρείς ότι είναι διαχρονικό και επίκαιρο αυτό το θέμα;

ΘΕΜΑ 4

Ο συγγραφέας του ΚΕΙΜΕΝΟΥ 1 τιτλοφορεί το κείμενό του Ανθρώπινα δικαιώματα υπό αμφισβήτηση και συρρίκνωση. Συμφωνείς ή διαφωνείς με τη θέση αυτή; Να υποστηρίξεις την άποψή σου σε μία επιστολή προς αυτόν (350 περίπου λέξεις). Μπορείς να αξιοποιήσεις στοιχεία και από τα δύο μη λογοτεχνικά κείμενα (ΚΕΙΜΕΝΑ 1 και 2).