ΜΑΘΗΜΑ 44 (XLIV)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Haec est tyrannōrum vita, in quā nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest; tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt; nullus locus amicitiae eis est. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. Coluntur tamen simulatiōne dumtaxat ad tempus. Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: "Tum intellexi, quos fīdos amicos habuissem, quos infīdos, cum iam neutris gratiam referre poteram".

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

§   benevolentiae: πτώση γενική (προσδιορίζεται από το stabilis)· γεν. αντικ/κή στο fiducia

§   tyrannis: δοτ. προσωπ. κρίνοντος προσώπου ή αντιχαριστική

§   amicitiae: δοτ. (κατηγορηματική) του σκοπού

§   eis: δοτ. προσωπική κτητική (est)

§   nescio: προσοχή στην προστακτική ενεστώτα (nescito, nescitote)

§   quis: ερωτηματική ουσιαστική αντων.· με το θηλυκό έχουν τον ίδιο ενικό, αλλά στον πληθυντικό το κάθε γένος τις δικές του καταλήξεις.

§   possit: προσοχή στην κλίση του.

§   se: υποκ. του metui (ταυτοπροσωπία-λατινισμός)

§   inopes: ενώ έχει αφαιρετική ενικού σε -i, έχει γενική πληθυντικού σε –um (inopum)και όχι σε –ium (inopium), όπως ήταν το αναμενόμενο

§   amicorum: γεν. αντικ/κή-συμπλήρωμα  στο inopes

§   ferunt: προσοχή στον σχηματισμό των τύπων που παράγονται από το ενεστωτικό θέμα.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ

1.  ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

·         quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem =  quod Tarquinium dixisse ferunt dum exulat  (σύγχρονο – συνεχιζόμενη πράξη) /  cum exularet ( σύγχρονο)

2.  ΔΙΑΦΟΡΑ

¨      Nescio quis possit … putet = quis possit (δυνητική υποτακτική) / potest diligere eum, quem metuat¹/ metuit, aut eum, a quo se metui putet¹/putat ? (¹οι υποτακτικές μπορεί να παραμείνουν και στον ευθύ λόγο, λόγω έλξης από την υποτακτική  possit)

¨      Quodsi ceciderunt – intellegitur: ανοιχτή υπόθεση

Quodsi cadunt – intellegitur: ανοιχτή υπόθεση στο παρόν

Quodsi ceciderunt – intellectum est: ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν

Quodsi ceciderint – intellegetur: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον

Quodsi caderent – intellegeretur: μη πραγματικό στο παρόν

Quodsi cecidissent – intellectum esset: μη πραγματικό στο παρελθόν

Quodsi cadant – intellegatur: πιθανό ή δυνατό

3.   ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

§   in qua nulla fides…esse potest: αναφορική προσδιοριστική με οριστική (πραγματικό)

§   quis possit diligere eum: δευτ. πλάγια ερωτηματ. πρότ., αντικ. στο  nescio· εισάγεται με την ερωτηματική αντων. quis (μερική άγνοια), εκφέρεται με υποτακτική (possit) γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης, χρόνου  ενεστώτα επειδή η εξάρτηση είναι από αρκτικό χρόνο (nescio) και δηλώνεται γεγονός σύγχρονο στο παρόν.

§   quem metuat: αναφορική προσδιοριστική με υποτακτική λόγω του πλαγίου λόγου (κανονική εφαρμογή κανόνων ακολουθίας χρόνων)

§   aut [possit diligere] eum: δευτ. πλάγια ερωτηματ. πρότ., αντικ. στο  nescio· εισάγεται με την ερωτηματική αντων. quis (μερική άγνοια), εκφέρεται με υποτακτική (possit) γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης, χρόνου  ενεστώτα επειδή η εξάρτηση είναι από αρκτικό χρόνο (nescio) και δηλώνεται γεγονός σύγχρονο στο παρόν. Διαζευκτική σύνδεση με την πλάγια που προηγείται.

§   a quo se metui putet: αναφορική προσδιοριστική με υποτακτική λόγω του πλαγίου λόγου (κανονική εφαρμογή κανόνων ακολουθίας χρόνων)

§   quodsi forte-ceciderunt: δευτ. υποθετική· με απόδοση το intellegitur υποθετικός λόγος του πραγματικού.

§   ut fit plerumque: απλή παραβολική με οριστική επειδή η σύγκριση αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.

§   quam fuerint inopes amicorum: δευτ. πλάγια ερωτηματ. πρότ., υποκ. στο  intellegitur· εισάγεται με  το ερωτηματικό επίρρημα  quam (μερική άγνοια), εκφέρεται με υποτακτική (fuerint) γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης, χρόνου  παρακειμένου επειδή η εξάρτηση είναι από αρκτικό χρόνο (intellegitur) και δηλώνεται γεγονός προτερόχρονο στο παρόν.

§   quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: αναφορική προσδιοριστική με οριστική (πραγματικό)

§     quos fidos amicos habuissem: δευτ. πλάγια ερωτηματ. πρότ., αντικ. στο  intellexi· εισάγεται με  την ερωτηματική αντωνυμία  quos (μερική άγνοια), εκφέρεται με υποτακτική (habuissem) γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης, χρόνου  υπερσυντελίκου επειδή η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο (intellexi) και δηλώνεται γεγονός προτερόχρονο στο παρελθόν.

§   quos infidos (amicos habuissem): βλ. προηγούμενη

§   cum iam neutris gratiam referre poteram: χρονική με τον καθαρά χρονικό cum, γιατί εκφράζει μόνο χρόνο. Αν και σε πλάγιο λόγο με οριστική επειδή λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο.

5.  ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ

Ον. Ρημ. τύπος	Συντ. θέση	Υποκείμ.
·         esse ·         diligere ·         metui ·         dixisse ·         referre	τελικό, αντικ. στο potest τελικό, αντικ. στο possit ειδικό, αντικ. στοv putet ειδικό, αντικ. στο ferunt τελικό, αντικ. στο poteram	fiducia (ταυτοπρ) quis (ταυτοπρ) se (ταυτοπρ-λατινισμός) Tarquinium (ετεροπρ) ego (ταυτοπρ)