ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Η ΑΡΩΓΗ ΤΟΥ klasiko-epikouros

Το klasiko-epikouros εκφράζει τη βαθιά του ικανοποίηση και τη μεγάλη του χαρά, γιατί με την ανάρτηση του κριτηρίου συνεξέτασης για τη ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ την 13-04-2020 πρόσφερε πολύτιμη βοήθεια στους αναγνώστες του! 
Εύχεται "Καλά αποτελέσματα" σε όλους τους διαγωνιζόμενους!

ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ:ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ 3ΗΣ ΚΑΙ 4ΗΣ ΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

α.  Πλάτων, Πολιτεία, 518b-519a

Ὁ δέ γε νῦν λόγος, ἦν δ’ ἐγώ, σημαίνει ταύτην τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τὸ ὄργανον ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος, οἷον εἰ ὄμμα μὴ δυνατὸν ἦν ἄλλως ἢ σὺν ὅλῳ τῷ σώματι στρέφειν πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους, οὕτω σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη· τοῦτο δ’ εἶναί φαμεν τἀγαθόν. Ἦ γάρ;

Ναί.

Τούτου τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, αὐτοῦ τέχνη ἂν εἴη, τῆς περιαγωγῆς, τίνα τρόπον ὡς ῥᾷστά τε καὶ ἀνυσιμώτατα μεταστραφήσεται, οὐ τοῦ ἐμποιῆσαι αὐτῷ τὸ ὁρᾶν, ἀλλ’ ὡς ἔχοντι μὲν αὐτό, οὐκ ὀρθῶς δὲ τετραμμένῳ οὐδὲ βλέποντι οἷ ἔδει, τοῦτο διαμηχανήσασθαι.

 Ἔοικεν γάρ, ἔφη.

Αἱ μὲν τοίνυν ἄλλαι ἀρεταὶ καλούμεναι ψυχῆς κινδυνεύουσιν ἐγγύς τι εἶναι τῶν τοῦ σώματος –τῷ ὄντι γὰρ οὐκ ἐνοῦσαι πρότερον ὕστερον ἐμποιεῖσθαι ἔθεσι καὶ ἀσκήσεσιν– ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει, ὡς ἔοικεν, οὖσα, ὃ τὴν μὲν δύναμιν οὐδέποτε ἀπόλλυσιν, ὑπὸ δὲ τῆς περιαγωγῆς χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται.

β. Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια, Β1,1-2

Διττῆς δὴ τῆς ἀρετῆς οὔσης, τῆς μὲν διανοητικῆς τῆς δὲ ἠθικῆς, ἡ μὲν διανοητικὴ τὸ πλεῖον ἐκ διδασκαλίας ἔχει καὶ τὴν γένεσιν καὶ τὴν αὔξησιν, διόπερ ἐμπειρίας δεῖται καὶ χρόνου, ἡ δ’ ἠθικὴ ἐξ ἔθους περιγίνεται, ὅθεν καὶ τοὔνομα ἔσχηκε μικρὸν παρεκκλῖνον ἀπὸ τοῦ ἔθους. Ἐξ οὗ καὶ δῆλον ὅτι οὐδεμία τῶν ἠθικῶν ἀρετῶν φύσει ἡμῖν ἐγγίνεται· οὐθὲν γὰρ τῶν φύσει ὄντων ἄλλως ἐθίζεται, οἷον ὁ λίθος φύσει κάτω φερόμενος οὐκ ἂν ἐθισθείη ἄνω φέρεσθαι, οὐδ’ ἂν μυριάκις αὐτὸν ἐθίζῃ τις ἄνω ῥιπτῶν, οὐδὲ τὸ πῦρ κάτω, οὐδ’ ἄλλο οὐδὲν τῶν ἄλλως πεφυκότων ἄλλως ἂν ἐθισθείη. Οὔτ’ ἄρα φύσει οὔτε παρὰ φύσιν ἐγγίνονται αἱ ἀρεταί, ἀλλὰ πεφυκόσι μὲν ἡμῖν δέξασθαι αὐτάς, τελειουμένοις δὲ διὰ τοῦ ἔθους.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α. Σε ποια χωρία των κειμένων αντιστοιχούν επακριβώς οι ακόλουθες φράσεις;

α.  το κατάλληλο για τη μάθηση όργανο

β.  πιο εύκολα και πιο αποτελεσματικά

γ.  φαίνεται ότι είναι κάπως κοντά στο σώμα

δ.  χρωστάει κατά κύριο λόγο στη διδασκαλία

ε.  δεν είναι δυνατό να συνηθίσει να πηγαίνει προς τα πάνω

Μονάδες 10

Β1. Για ποιες αρετές γίνεται λόγος και στα δύο κείμενα αναφοράς και για ποια χαρακτηριστικά τους;

Μονάδες 10

Β2.  Σε ποιο συμπέρασμα για τις ηθικές αρετές καταλήγει ο συγγραφέας του β΄ κειμένου αναφοράς, πώς καταλήγει σ’ αυτό (συλλογιστική πορεία) και ποια η σημασία των λέξεων-φράσεων «φύσει» και «παρὰ φύσιν»;

Μονάδες 10

Β3.

1.   Να χαρακτηριστούν ως σωστές ή λαθεμένες ως προς το περιεχόμενο οι προτάσεις που ακολουθούν::

α. ο Αριστοτέλης αφιέρωσε το Β βιβλίο των Νικομαχείων στη μελέτη των ηθικών και διανοητικών αρετών

β. ο αρχαίος Έλληνας πίστευε πως η μελέτη των αρετών στόχευε στη διαμόρφωση του καλού πολίτη, στη σωστή λειτουργία του μέσα στην πόλη· είχε δηλαδή ατομοκεντρικό χαρακτήρα

γ. η ηθική φιλοσοφία είναι μέρος της πολιτικής φιλοσοφίας, αν και ο φιλόσοφος δε συμφωνεί απόλυτα με την άποψη αυτή

δ. η ενασχόληση με τους νόμους και τα πολιτεύματα αποτελεί την ολοκλήρωση της περί τα ανθρώπινα φιλοσοφίας

ε. τα Πολιτικά, μεταξύ άλλων, αναφέρονται σε θέματα παιδείας και εκπαίδευσης

2.   Δεν αποτελεί θέμα των Πολιτικών:

α. η γένεση της πόλης

β. η έννοια πολίτης

γ. η απόδειξη ότι ο άνθρωπος είναι φύσει ζώον πολιτικόν

δ. τα είδη των πολιτευμάτων

ε. οι ηθικές αρετές

στ. ο Αριστοτέλης:

3.   η πόλη ως όλον:

α. έχει για στόχο της την ευδαιμονία

β. αποτελείται από όμοια μεταξύ τους στοιχεία

γ. αποτελείται από μέρη που δε χάνουν μέσα στο όλο τη δική τους φυσιογνωμία (μία η λαθεμένη απάντηση)

Μονάδες 10

Β4.α.  Με ποιες λέξεις του 1^ου  κειμένου αναφοράς έχουν ετυμολογική συγγένεια οι ακόλουθες: εργαλείο, άμαξα, ευστροφία, ντροπή, πανωλεθρία, ανάρμοστος.

Β4.β.  ἔσχηκε, ἐθισθείη, πεφυκότων, δέξασθαι, φερόμενος: Να δοθεί για καθεμιά από ένα νεοελληνικό ομόρριζο επίθετο, με το οποίο να  σχηματιστεί ονοματικό σύνολο σύμφωνα με το υπόδειγμα της παρένθεσης (εἰμί: ουσιαστικός λόγος).

Μονάδες 10

Β5. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Πίνδαρος, 8^ος Ολυμπιόνικος, στ. 74-90 (μετ. Ι. Οικονομίδης)

 Ωστόσο τώρα είν᾽ η στιγμή στη μνήμη μου να φέρω [αντ. δ]

τη νίκη που χρωστούν οι Βλεψιάδες στων χεριών τους την άφθαστη ρώμη,

γιατ᾽ είναι ο έκτος στέφανος πλεγμένος από φύλλα

που φόρεσαν απ᾽ τους αγώνες.

Κι οι αποθαμένοι παίρνουνε το μερτικό τους

όπως προστάζουν οι ιεροί κανόνες·

το χώμα δεν τους κρύβει

των συγγενών τη δόξα την ωραία.

Του Ερμή τη θυγατέρα, την Αγγελία, [επωδ. δ]

ακούγοντας ο Ιφίων θα μεταφέρει στον Καλλίμαχο τι λαμπερό

στολίδι χάρισε στην Ολυμπία ο Δίας στη γενιά του.

Κι άμποτες έργα ξακουστά

πάνω στα ξακουσμένα να τους χαρίζει, και τις βαριές αρρώστιες

να κρατάει μακριά τους.

Εύχομαι στ᾽ αγαθά

που τους έχουν τύχει ο Δίας να μην κάνει το μερτικό τους να μικρύνει

και τη ζωή τους μακριά από δυστυχίες να τους δίνει,

για να ευτυχούν κι αυτοί και η πολιτεία.

Ποιες απόψεις σχετικά με τον χαρακτήρα της ηθικής αρετής εκφράζονται στα κείμενα αναφοράς και το παράλληλο;

Μονάδες 10

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

·       Ο Χαρμίδης ανήκει στους πρώτους διαλόγους του Πλάτωνα. Συνήθως οι πρώιμοι διάλογοί του έχουν ως θέμα τον ορισμό μιας έννοιας ή ενός προβλήματος και συχνά καταλήγουν σε απορία. Αυτό συμβαίνει και με τον συγκεκριμένο διάλογο, ο οποίος έχει ως θέμα τη σωφροσύνη και δεν καταλήγει σε θετικό αποτέλεσμα. Τα πρόσωπα του διαλόγου είναι τέσσερα: ο Σωκράτης, ο ευγενής αθηναίος Χαρμίδης, ο αριστοκράτης Κριτίας και ο Χαιρεφών, πιστός μαθητής και φανατικός θαυμαστής του Σωκράτη.

·       Ο  Σωκράτης και ο Χαρμίδης συζητούν για τη θεραπεία του σώματος.

κείμενο

ἔλεγεν δὲ ὁ Θρᾲξ οὗτος ὅτι ταῦτα μὲν [ἰατροὶ] οἱ ῞Ελληνες, ἃ νυνδὴ ἐγὼ ἔλεγον, καλῶς λέγοιεν· ἀλλὰ Ζάλμοξις, ἔφη, λέγει ὁ ἡμέτερος βασιλεύς, θεὸς ὤν, ὅτι ὥσπερ ὀφθαλμοὺς ἄνευ κεφαλῆς οὐ δεῖ ἐπιχειρεῖν ἰᾶσθαι οὐδὲ κεφαλὴν ἄνευ σώματος, οὕτως οὐδὲ σῶμα ἄνευ ψυχῆς, ἀλλὰ τοῦτο καὶ αἴτιον εἴη τοῦ διαφεύγειν τοὺς παρὰ τοῖς ῞Ελλησιν ἰατροὺς τὰ πολλὰ νοσήματα, ὅτι τοῦ ὅλου ἀμελοῖεν οὗ δέοι τὴν ἐπιμέλειαν ποιεῖσθαι, οὗ μὴ καλῶς ἔχοντος ἀδύνατον εἴη τὸ μέρος εὖ ἔχειν. πάντα γὰρ ἔφη ἐκ τῆς ψυχῆς ὡρμῆσθαι καὶ τὰ κακὰ καὶ τὰ ἀγαθὰ τῷ σώματι καὶ παντὶ τῷ ἀνθρώπῳ, καὶ ἐκεῖθεν ἐπιρρεῖν ὥσπερ ἐκ τῆς κεφαλῆς ἐπὶ τὰ ὄμματα· δεῖν οὖν ἐκεῖνο καὶ πρῶτον καὶ μάλιστα θεραπεύειν, εἰ μέλλει καὶ τὰ τῆς κεφαλῆς καὶ τὰ τοῦ ἄλλου σώματος καλῶς ἔχειν. θεραπεύεσθαι δὲ τὴν ψυχὴν ἔφη, ὦ μακάριε, ἐπῳδαῖς τισιν, τὰς δ' ἐπῳδὰς ταύτας τοὺς λόγους εἶναι τοὺς καλούς· ἐκ δὲ τῶν τοιούτων λόγων ἐν ταῖς ψυχαῖς σωφροσύνην ἐγγίγνεσθαι, ἧς ἐγγενομένης καὶ παρούσης ῥᾴδιον ἤδη εἶναι τὴν ὑγίειαν καὶ τῇ κεφαλῇ καὶ τῷ ἄλλῳ σώματι πορίζειν. (Πλ.Χαρμ.156d-157b)

[ἐπιρρέω=ρέω,χύνομαι /ἐπῳδή,ἡ=μαγικό τραγούδι,μαγικός λόγος]

ασκήσεις

1.    Να μεταφραστεί το χωρίο με την έντονη γραφή.

2.    Ποια άποψη διατυπώνεται για τη θεραπεία του σώματος και της ψυχής;

3.    α. καλῶς, εὖ, ῥᾴδιον, καλούς: Να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς.

β.  ὁ ἡμέτερος βασιλεύς, θεὸς ὤν, παντὶ τῷ ἀνθρώπῳ, ἐπῳδαῖς τισιν, ἧς ἐγγενομένης καὶ παρούσης: Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις των συνεκφορών στον άλλον αριθμό.

γ.  ἰᾶσθαι, ἀμελοῖεν, ὡρμῆσθαι, ἔφη, παρούσης, ἐπιρρεῖν, δεῖν: Να αναγνωριστούν γραμματικώς και να γραφεί το γ΄ ενικό στην οριστική  ενεστώτα.

4.    α. Να χαρακτηριστεί το είδος των λανθανόντων/κρυφών υποθετικών λόγων του κειμένου.

β.  Να χαρακτηριστεί το είδος και η συντακτική θέση των δευτερευουσών προτάσεων της πρώτης περιόδου του κειμένου.

γ.  πάντα γὰρ ἔφη ἐκ τῆς ψυχῆς ὡρμῆσθαι καὶ τὰ κακὰ καὶ τὰ ἀγαθὰ τῷ σώματι καὶ παντὶ τῷ ἀνθρώπῳ, καὶ ἐκεῖθεν ἐπιρρεῖν ὥσπερ ἐκ τῆς κεφαλῆς ἐπὶ τὰ ὄμματα: Να μεταφερθούν τα απρμφ. του χωρίου στον ευθύ λόγο.