Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2012

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 18



Για να χτίσεις μια χώρα, χτίσε πρώτα ένα σχολείο
  Ο  Ισάια Μπερλίν έχει πει: «Οι άνθρωποι δεν  ζουν μόνο  καταπολεμώντας τα κακά.  Ζουν με θετικούς στόχους». Η συμβουλή δεν απευθυνόταν στους ηγέτες του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Ο Μπερλίν  μιλούσε πριν από  σαράντα χρόνια και πλέον. Αλλά η ιδέα του αξίζει να προσεχθεί  από τους σημερινούς ηγέτες  του  κόσμου. Και ένας από τους πιο σημαντικούς θετικούς στόχους έχει ήδη οριστεί από τα Ηνωμένα Έθνη: καθολική πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως το 2015.
  Ξέρω ότι όταν υποστηρίζω ότι η βασική εκπαίδευση για όλους μπορεί να αλλάξει το μίζερο κόσμο όπου ζούμε, ακούγομαι λίγο σαν κυρία της  βικτωριανής εποχής που απαγγέλλει την αγαπημένη της συνταγή για την πρόοδο. Συμβαίνει ωστόσο, εκτεταμένες εμπειρικές μελέτες να έχουν δείξει τον κρίσιμο ρόλο της βασικής εκπαίδευσης στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη στην Ευρώπη και τη Βόρειο Αμερική, καθώς και στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.
 Όταν η Ιαπωνία βάλθηκε το δέκατο ένατο αιώνα να φτάσει τα δυτικά έθνη, ο θεμελιώδης εκπαιδευτικός της κώδικας, που εκδόθηκε το 1872, εξέφραζε τη δημόσια δέσμευση να εξασφαλιστεί ότι δε θα υπάρχει «καμιά κοινότητα με αναφάλβητη οικογένεια, ούτε οικογένεια με αναλφάβητο πρόσωπο». Ο Κίντο Τακαγιόσι, ένας από τους ηγέτες της ιαπωνικής μεταρρύθμισης, εξηγούσε τη βασική ιδέα: « Ο λαός μας δεν είναι διαφορετικός από τους σημερινούς Αμερικανούς ή Ευρωπαίους. Όλο το θέμα είναι η παιδεία ή η έλλειψη παιδείας». Ως το 1910, σχεδόν όλοι στην Ιαπωνία ήξεραν γράμματα, τουλάχιστον οι νέοι, και το 1913,  αν και ακόμα πολύ φτωχότερη από τη Βρετανία  ή την Αμερική, η Ιαπωνία εξέδιδε περισσότερα βιβλία από τη Βρετανία και πάνω από τα διπλάσια από την Αμερική. Η εστίαση στην εκπαίδευση ήταν, σε μεγάλο βαθμό, η αιτία για τη  φύση και την ταχύτητα της οικονομικής και κοινωνικής προόδου της Ιαπωνίας.
  Αργότερα η Κίνα, η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα και άλλες οικονομίες στην ανατολική Ασία ακολούθησαν παρόμοιους δρόμους. Οι ερμηνείες για την ταχεία οικονομική τους πρόοδο συχνά αναφέρουν την προθυμία τους να αξιοποιήσουν την παγκόσμια οικονομία της αγοράς, και ορθά. Αλλά η διαδικασία αυτή υποβοηθήθηκε πολύ από την έμφαση που έδωσαν όλες αυτές οι χώρες στη βασική εκπαίδευση. Η εκτεταμένη συμμετοχή σε μια παγκόσμια οικονομία θα ήταν δύσκολο να επιτευχθεί αν οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να διαβάζουν και να γράφουν - ή να παράγουν σύμφωνα με προδιαγραφές και οδηγίες.
Η συμβολή της βασικής εκπαίδευσης στην ανάπτυξη δεν περιορίζεται όμως στην οικονομική πρόοδο. Η εκπαίδευση έχει εγγενή σημασία. Η ικανότητα γραφής και ανάγνωσης μπορεί να επηρεάσει βαθιά την ποιότητα της ζωής  κάποιου. Επίσης, ένας μορφωμένος  πληθυσμός μπορεί καλύτερα να αξιοποιήσει δημοκρατικές ευκαιρίες παρά ένας αμόρφωτος. Ακόμα, η ικανότητα να διαβάσουν κείμενα και νομικές διατάξεις, μπορεί να βοηθήσει υποταγμένες γυναίκες και άλλες καταπιεσμένες  ομάδες να κάνουν χρήση των δικαιωμάτων τους και να διεκδικήσουν περισσότερη δικαιοσύνη. Και η γυναικεία μόρφωση μπορεί να ενισχύσει τη φωνή των γυναικών στις οικογενειακές υποθέσεις και να περιορίσει την ανισότητα των φύλων σε άλλους τομείς, προς όφελος τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, καθώς η δύναμη που αποκτούν οι γυναίκες όταν ξέρουν γράμματα,  τείνει να περιορίζει την παιδική θνησιμότητα και να μειώνει πολύ σημαντικά τα ποσοστά γονιμότητας.
 Οι ζωές που περισσότερο βαρύνονται και  φτωχαίνουν από τις υπερβολικά συχνές γεννήσεις και την ανατροφή των παιδιών είναι εκείνες των νέων γυναικών. Μια μεγαλύτερη φωνή των νέων  γυναικών στις οικογενειακές αποφάσεις τείνει γι’ αυτό να περιορίζει δραστικά τα ποσοστά των γεννήσεων. Για παράδειγμα, τα ποσοστά γονιμότητας στις διάφορες περιοχές που απαρτίζουν την Ινδία διαφέρουν εξαιρετικά, από σχεδόν 5 (χονδρικά πέντε παιδιά ανά  ζευγάρι) σε μερικές περιοχές, σε λιγότερο από 1,7 σε κάποιες άλλες. Εμπειρικές έρευνες δείχνουν ότι δύο μόνο γενικές μεταβλητές βοηθούν σημαντικά στην εξήγηση αυτών των διαφορών: Ο γυναικείος αλφαβητισμός και η γυναικεία οικονομική συμμετοχή.
 Στην Αφρική κάτω από τη Σαχάρα, το 40% των παιδιών πρωτοβάθμιας ηλικίας δεν έχουν καμία ευκαιρία σχολικής εκπαίδευσης. Σε όλον τον κόσμο σήμερα υπάρχουν 125 εκατομμύρια παιδιά που δεν είδαν ποτέ τους μια σχολική αίθουσα από μέσα. Μια καλά συντονισμένη παγκόσμια πρωτοβουλία για τη βασική εκπαίδευση έχει κρίσιμη σημασία. Οπωσδήποτε είναι επίσης σημαντικό η προτεραιότητα της βασικής εκπαίδευσης να γίνει πλήρως αποδεκτή και να επιδιωχθεί από τις ίδιες τις αναπτυσσόμενες χώρες. Αλλά μια παγκόσμια προσέγγιση στη σχολική εκπαίδευση μπορεί να εμπνεύσει πρωτοβουλίες και να συγκεντρώσει προσπάθειες, καθώς και να βοηθήσει με τους πόρους. (από τον ημερήσιο τύπο)

Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2012

ΜΑΘΗΜΑ 34 (XXXIV)



ΚΕΙΜΕΝΟ
Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit. Quod ut praedones animadverterunt abiectis armis ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!), virtutem eius admiratum se venisse. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores reserari eosque intromitti iussit. Praedones postes ianuae tamquam sanctum templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt. Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare solent, domum reverterunt.
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
ΣΟΥΠΙΝΟ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
¬  είναι ρηματικό ουσιαστικό αρσενικού γένους με δύο μόνο τύπους:  -um, -u
¬  ανήκει στους αρχικούς χρόνους του ρήματος
¬  παράγονται: α. η μτχ. ενεργητικού μέλλοντα και κατά συνέπεια ό,τι σχηματίζεται με τη βοήθειά της: απρμφ. ενεργ. μέλλ.-υποτ. ενεργ. μέλλ.- ενεργητ. περιφραστική συζυγία
β.  μτχ. παθητ. πρκ. και ό,τι σχηματίζεται με τη βοήθειά της: όλοι οι τύποι των συντελικών χρόνων παθητικής φωνής (πρκ.-υπερσ.-συντελ. μέλλ.)
γ.  απρμφ. παθητ. μέλλ. (datum iri)
¬  διαθέτουν και τα αποθετικά ρήματα
§ ο τύπος σε um δείχνει τον σκοπό της κίνησης και συνοδεύει ρήματα όπως το eo, venio, mitto κτλ.
συντακτικά του ισοδύναμα είναι:
α. εμπρόθετη αιτιατική γερουνδίου (ad + αιτιατική)
β. γενική γερουνδίου με τις προθέσεις causa/gratia
γ. τελική πρόταση
δ.
§ ο τύπος σε u εκφράζει την αναφορά· εξαρτάται από επίθετα όπως facilis, iucundus, incredibilis, mirabilis,…
§ εφόσον ανήκει σε ρήμα μεταβατικό, μπορεί να έχει και αντικείμενο

     comlures: έχει γενική πληθυντικού σεium (complurium· βλ. plures)
     cumexistimasset: η πρόταση αιτιολογική· το cum =  causale (βλ. και ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ )
     existimasset αντί existimavisset: οι ρηματικοί τύποι που σχηματίζονται από χρονικό θέμα παρακειμένου με χαρακτήρα v πολλές φορές αποβάλλουν το v όταν ύστερα από τη συλλαβή  ve ή vi ακολουθεί στην κατάληξη r ή s. Μετά την αποβολή του v τα φωνήεντα a + i δίνουν  a (βλ. σχολική γραμματική σελ. 76-77).
     praedonum: γενική κτητική ή αντικ/κή στο duces
     domesticorum: γενική διαιρετική στο praesidium
     se: αντικ. στο (έμμεση αυτοπάθεια) captum
     abiectis: αφαιρετική απόλυτη, χρονική μετοχή με υποκ. το armis (για ανάλυση βλ. ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ)
     ianuae: αντικ. στο appropinquaverunt
     voce: αφαιρετ. οργαν. του τρόπου στο nuntiaverunt
     nuntiaverunt: άμεσο αντικείμενό του το ειδ. απρμφ. venisse και έμμεσο η δοτική  Scipioni
     incredibile auditu: προεξαγγελτική παράθεση στην απαρεμφατική φράση virtutem eius admiratum se venisse
     incredibile: κατηγορούμενο στην πληρέστερη φράση hoc incredibile auditu est
     se: υποκείμενο του venisse (ταυτοπροσωπία)· το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου στη  λατινική και στην ταυτοπροσωπία και στην ετεροπροσωπία σε αιτιατική.
     rettulerunt: άμεσο αντικείμενο το haec και έμμεσο το  Scipioni
     rettulerunt: δεν ξεχνάμε τις ιδιαιτερότητες κατά την κλίση/σχηματισμό της οριστικής και προστακτικής ενεστώτα, του απαρεμφάτου ενεστώτα και υποτακτικής παρατατικού και της προστακτικής μέλλοντα
     reserari-intromitti: τελ. απρμφ., αντικ. του iussit· η σύνταξη του iubeo με παθητικό απρμφ. επειδή δε θέλει να δηλώσει το υποκείμενο που ενεργεί. Η χρήση αυτή συνηθίζεται σε στρατιωτικές διαταγές, απαγορεύσεις κτλ.
     tamquam sanctum temlum: πρόκειται για δευτ. παραβολική υποθετική πρόταση η οποία σε πλήρη μορφή είναι   tamquam (postes) sanctum temlum essent
     Τα αποθετικά και ημιαποθετικά ρήματα του κειμένου
§   admiror (1), veneror (1), osculor (1) //soleo (2), revertor (3)
     Τα σουπίνa του κειμένου και η σημασία τους
§ salutatum: αιτιατική σουπίνου που δηλώνει τον σκοπό της κίνησης στο venerunt
§ captum: αιτιατική σουπίνου που δηλώνει τον σκοπό της κίνησης στο venisse
§ auditu: αφαιρετική σουπίνου που δηλώνει αναφορά στο incredibile
§ admiratum: αιτιατική σουπίνου που δηλώνει τον σκοπό της κίνησης στο venisse
ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ
1.   ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
  • abiectis armis =  cum arma abiecissent
                            postquam arma abiecerunt/-ere
2.  ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ
  • quod ut animadverterunt =  quo animadverso
  • haec postquam domestici rettulerunt =  his a domesticis relatis
  • cum dona posuissent =  donis positis
3.  ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΟΥΠΙΝΟΥ ΜΕ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ
  • salutatum = ad salutandum
salutandi causa / gratia
ut salutarent (τελική πρότ.)
                     qui salutarent ( αναφορ. – τελική πρότ.)
§  virtutem eius admiratum =  ad admirandam virtutem eius
                                virtutis eius admirandae causa/gratia
                                ut virtutem eius admirarentur (τελική πρότ.)
                                qui virtutem eius admirarentur ( αναφορ. – τελ. πρότ.)
σημείωση: επειδή το σουπίνο συντάσσεται με αιτιατική, έγινε χρήση γερουνδιακού (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη· δεν είναι δυνατόν να έχω εμπρόθετο γερούνδιο με αντικείμενο σε αιτιατική). Το ίδιο ισχύει και για το se ipsum captum (ad capiendum se ipsum / sui ipsius capiendi causa/gratia)
4.  ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
  • cumesset:  σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στo   venerunt. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· παρατατικού (esset) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο ( venerunt)· δηλώνει το  σύγχρονο.
(εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum που χρησιμοποιείται για τις διηγήσεις του παρελθόντος. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή ο ιστορικός cum εκφέρεται πάντα με υποτακτική, αφού υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού νανάμεσά τους. Γίνεται φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπαρχει στην υποτακτική…)
  • quod ut… animadverterunt (προτερόχρονο) =  quod cum animadvertissent
  • haec postquamrettulerunt (προτερόχρονο) =  haec cumrettulissent
  • cum… posuissent (προτερόχρονο) =  postquam posuerunt / posuere
5.  η πρόταση cumexistimasset
Eίναι δευτ. αιτιολογική· αιτιολογεί την  κύρια πρότ.· cum + υποτακτική = η αιτιολογία το αποτέλεσμα μιας εσωτερικής λογικής διεργασίας ( ισχύει η ακολουθία των χρόνων).
6.   ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ
Ον. ρημ. τύπος
Συντ. θέση
Υποκείμ.
¨        salutatum

¨        captum

¨        venisse (1o)
¨        abiectis
¨        auditu

¨        admiratum:

¨        venisse (2o)
¨        reserari
¨        intromitti
¨        consecrare
αιτιατική σουπίνου που δηλώνει τον σκοπό της κίνησης στο venerunt
αιτιατική σουπίνου που δηλώνει τον σκοπό της κίνησης στο venisse
 ειδικό, αντικ. στο existimasset
  χρον. μτχ., αφαιρ. απόλυτη
 αφαιρετική σουπίνου που δηλώνει αναφορά στο incredibile
αιτιατική σουπίνου που δηλώνει τον σκοπό της κίνησης στο venisse
ειδικό, αντικ. στο nuntiaverunt
τελικό απρμφ., αντικ. στο iussit
τελικό απρμφ., αντικ. στο iussit
τελικό απρμφ., αντικ. στο solent




eos (ετεροπρ)
armis




se (ταυτοπρ.)
fores (ετεροπρ)
eos (ετεροπρ)
homines (ταυτοπρ.)