ΔΙΑΣΗΜΟΤΗΤΕΣ: ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Το χρήμα και η ισχύς είναι πάντα ευπρόσδεκτα, αλλά εκατομμύρια φιλόδοξοι άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη αναζητούν κάτι παραπάνω. Θέλουν η παρουσία τους να συγκεντρώνει αυτοστιγμή όλα τα βλέμματα, και η είσοδός τους σε ένα δωμάτιο να προκαλεί τη διακοπή κάθε συζήτησης.

"Να σε παρατηρούν, να σε θέλουν, να σε αγαπούν, να μπαίνεις σε ένα χώρο και όλοι να ασχολούνται με το τι κάνεις, ακόμη και με το τι έφαγες για μεσημέρι: αυτό θέλουν οι άνθρωποι κατά τη γνώμη μου», λέει ο 26χρονος Καϊζάρ Ριντά, ο αγαπημένος παίκτης των τηλεθεατών στην εκπομπή ριάλιτι Big Brother, που μεταδίδεται αυτές τις ημέρες στο δίκτυο CBS των ΗΠΑ.

Η Ψυχολογία, όμως, αγνόησε μέχρι στιγμής τη φήμη και τη διασημότητα ως βασικά κίνητρα ανθρώπινης συμπεριφοράς, καθώς θεωρήθηκαν πολύ ρηχές και μεταβαλλόμενες για να μελετηθούν σοβαρά. Τα τελευταία χρόνια, όμως, ολοένα και περισσότεροι επιστήμονες άρχισαν να μελετούν τη διασημότητα, συγκρίνοντάς την με άλλους στόχους, υπολογίζοντας τον ψυχολογικό της αντίκτυπο και κατηγοριοποιώντας όσους την αναζητούν. Οι άνθρωποι που νιώθουν την ανάγκη να γίνουν γνωστοί στον κόσμο είναι πολύ διαφορετικοί από όσους ποθούν χρήμα και εξουσία. Η συμπεριφορά των πρώτων μοιάζει να είναι ριζωμένη στην ανάγκη για κοινωνική αποδοχή, την επιθυμία για υπαρξιακή επιβεβαίωση που προσφέρει η ευρεία αναγνωρισιμότητα.

Οι επιθυμίες αυτές μπορεί να ενισχυθούν στον άνθρωπο με την πάροδο των ετών, καθώς οι ευκαιρίες για διασημότητα μειώνονται, «το κίνητρο, όμως, δεν πεθαίνει ποτέ και όταν αντιληφθούμε ότι δε θα τα καταφέρουμε σε αυτή τη ζωή, στρεφόμαστε σε άλλη οδό: τη μεταθανάτια φήμη», λέει ο Όρβιλ Γκίλμπερτ Μπριμ, ψυχολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Το Κίνητρο της Διασημότητας». Το βιβλίο βασίστηκε σε στοιχεία που συγκέντρωσε και ανέλυσε ο Μπριμ. «Μοιάζει με την πίστη στη μετά θάνατον ζωή που μοιράζονταν πολλές μεσαιωνικές κοινωνίες, όπου οι άνθρωποι βιάζονταν να πεθάνουν για να ζήσουν καλύτερη ζωή. Το συναίσθημα είναι τόσο δυνατό», λέει ο δρ Μπριμ.

Η ανάγκη κοινωνικής αποδοχής και αναγνώρισης είναι κοινή σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, ακόμη και σε ανθρώπους, για τους οποίους η διασημότητα δεν είναι εφικτή, ούτε καν επιθυμητή. Σε αγροτικά ινδουϊστικά χωριά της Ινδίας, για παράδειγμα, οι χήρες πρέπει να θρηνούν για πάντα, επιλέγοντας αυστηρό τρόπο ζωής. Παρόλα αυτά, ο ανταγωνισμός δεν είναι άγνωστος μεταξύ τους. «Πολλές ανταγωνίζονται για το ποια είναι πιο ενάρετη. Λένε: Δεν τρώω ψάρι, δεν τρώω αυγά και δεν μπαίνω καν στο σπίτι κάποιου που τρώει κρέας. Πρόκειται για πρωτογενές είδος κοινωνικής σύγκρισης», λέει ο δρ Ρίτσαρντ Σουέντερ, Ανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου του Σικάγο.

Σε αστικά κέντρα, όπου τα ΜΜΕ κυριαρχούν, η προσπάθεια για διαφορετικότητα εστιάζεται συνήθως στην κατεύθυνση της διασημότητας, συγκινώντας ανθρώπους με διαφορετικές πολιτιστικές ρίζες. Έρευνες σε κινεζικές και γερμανικές πόλεις έδειξαν ότι περίπου 30% των ενηλίκων φαντάζονται συχνά ότι είναι διάσημοι, ενώ πάνω από το 40% αναμένει ότι κάποια στιγμή θα απολαύσει έστω και στιγμιαία φήμη (τα 15' διασημότητας για τα οποία μίλησε ο Άντι Γουόρχολ). Τα ποσοστά αυτά είναι ανάλογα με εκείνα που κατέγραψε ο δρ Μπριμ μεταξύ Αμερικανών ενηλίκων. Στους εφήβους, τα ποσοστά αυτά είναι κατά πολύ υψηλότερα.

Παρά την πληθώρα ονειροπόλων, όμως, μόλις ένας με δύο στους εκατό χαρακτηρίζουν τη διασημότητα ως πρωταρχικό τους στόχο, σύμφωνα με τα στοιχεία του δρ Μπριμ. «Πρόκειται για ιδιαίτερο τύπο ανθρώπου, που πιστεύει ότι ο μόνος τρόπος να δώσει νόημα στη ζωή του είναι να γίνει διάσημος», λέει ο ψυχολόγος του Πανεπιστημίου Κοξ του Ιλινόις των ΗΠΑ, Τιμ Κάσερ.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Ψυχοθεραπευτές και ερευνητές εκτιμούν ότι ο πόθος για διασημότητα πηγάζει από καταπιεσμένα συναισθήματα εγκατάλειψης ή απόρριψης. Η διασημότητα, άλλωστε, αποτελεί το καλύτερο αντίδοτο στον κοινωνικό αποκλεισμό. Στα απομνημονεύματά της, η Σου Έρικσον Μπλόλαντ, κόρη του διάσημου Ψυχιάτρου Έρικ Έρικσον, γράφει: «Η προσωπικότητά του ήταν τόσο χαρισματική, που οι άνθρωποι ήθελαν διακαώς να τον γνωρίσουν και να μοιραστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά του».

Η επίμονη προσπάθεια του δρ Έρικσον να γίνει διάσημος, γράφει η κόρη του, οφειλόταν εν μέρει σε αίσθημα εγκατάλειψης: ο δρ Έρικσον δε γνώρισε ποτέ τον βιολογικό του πατέρα, ο οποίος εξαφανίστηκε πριν τη γέννηση του γιού του. Παρότι είχαν περάσει αρκετές δεκαετίες, ο δρ Έρικσον συνέχισε να αναζητά την οικογενειακή θαλπωρή και καθοδήγηση από άλλους, «η αναζήτησή του, όμως, δεν είχε τίποτε να κάνει με τη συγκινητική ταπεινοφροσύνη που επεδείκνυε. Αντίθετα, αποκάλυπτε επίμονη και αυτοκαταστροφική έλλειψη αυτοπεποίθησης».

Άλλος παράγοντας, που μπορεί να ωθεί πολλούς στην αναζήτηση της διασημότητας, έχει να κάνει με υποσυνείδητη, αλλά έντονη, επίγνωση της θνησιμότητας του ανθρώπου. Πρόσφατα πειράματα ψυχολόγων έδειξαν ότι όταν οι άνθρωποι σκέφτονται ότι κάποια ημέρα θα πεθάνουν, εστιάζουν αμέσως σε χαρακτηριστικά, τα οποία θεωρούν ότι ενισχύουν την αξία τους ως ανθρώπων. Όσοι εκτιμούν ότι έχουν ταλέντο στη μαγειρική, την οδήγηση ή τον αθλητισμό, εντείνουν τις προσπάθειές τους στους τομείς που τους ενδιαφέρουν. «Η αντίληψη της θνησιμότητάς μας μας κάνει να θέλουμε να προστατευθούμε από αυτή την υπαρξιακή αγωνία. Το επιτυγχάνουμε δε μόλις θεωρήσουμε ότι αποτελούμε αναπόσπαστο και αναγκαίο τμήμα του κόσμου», λέει ο Τζέφρι Γκρίνμπεργκ, ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Αριζόνα.

Οι πιθανότητες του ανθρώπου, όμως, να επιτύχει κάποιο βαθμό διασημότητας, όπως ένα Νόμπελ, ένα Όσκαρ ή ακόμη και μία πινακίδα σε τοπική αθλητική λέσχη, είναι τόσο λίγες, ώστε δεν είναι να απορεί κανείς που οι ανικανοποίητες φιλοδοξίες μπορούν να προκαλέσουν ψυχικές παθήσεις.

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ ανήκει στην ποιητική συλλογή Νηπενθή (1921) που ήταν η δεύτερη ποιητική του συλλογή. Ο Καρυωτάκης ήταν τότε νεαρός ποιητής, αλλά δε βρήκε την ανταπόκριση που περίμενε. Την αναγνώριση όμως του έργου του από την κριτική δε θα τη γνωρίσει ούτε όσο ζούσε. Θα χρειαστεί να μεσολαβήσει ο τραγικός του θάνατος, για να περάσει κι ο Καρυωτάκης στην αθανασία. Είναι φανερό πως το ποίημα γράφτηκε υπό την επίδραση μιας παρόμοιας συναισθηματικής κατάστασης, που παρουσιάζει τον ποιητή αλληλέγγυο με όλους τους περιφρονημένους κι άδοξους ποιητές των αιώνων.

Από θεούς και ανθρώπους μισημένοι, σαν άρχοντες που εξέπεσαν πικροί, μαραίνονται οι Βερλέν*· τους απομένει πλούτος η ρίμα πλούσια και αργυρή. Οι Ουγκό* με «Τιμωρίες»* την τρομερή των Ολυμπίων εκδίκηση μεθούνε*. Μα εγώ θα γράψω μια λυπητερή μπαλάντα* στους ποιητές άδοξοι που 'ναι.

Αν έζησαν οι Πόε* δυστυχισμένοι, και αν οι Μποντλέρ* εζήσανε νεκροί,* η Αθανασία τους είναι χαρισμένη. Κανένας όμως δεν ανιστορεί και το έρεβος* εσκέπασε βαρύ τους στιχουργούς που ανάξια στιχουργούνε. Μα εγώ σαν προσφορά κάνω ιερή μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που 'ναι.

Του κόσμου η καταφρόνια τούς βαραίνει κι αυτοί περνούνε αλύγιστοι και ωχροί, στην τραγικήν απάτη τους δοσμένοι πως κάπου πέρα η Δόξα καρτερεί, παρθένα βαθυστόχαστα ιλαρή. Μα ξέροντας πως όλοι τούς ξεχνούνε, νοσταλγικά εγώ κλαίω τη θλιβερή μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που 'ναι.

Και κάποτε οι μελλούμενοι καιροί: «Ποιος άδοξος ποιητής» θέλω να πούνε «την έγραψε μιαν έτσι πενιχρή μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που 'ναι;»

Βερλέν: Πωλ Βερλέν (1844-1896)· γνωστός Γάλλος ποιητής.

Ουγκό: Βίκτορ Ουγκό (1802-1885)· ονομαστός Γάλλος ποιητής και συγγραφέας.

Τιμωρίες: ποιητική συλλογή του Ουγκό, που εκδόθηκε το 1853 και περιλαμβάνει κυρίως βίαιους σατιρικούς στίχους κατά του Ναπολέοντα Γ΄.

την τρομερή... μεθούνε: με τους στίχους της προηγούμενης συλλογής οι Ουγκό (ο Ουγκό) μεθούνε την τρομερή εκδίκηση των Ολυμπίων (θεών).

Πόε: Έντγκαρ Άλαν Πόε (1809-1899)· ονομαστός Αμερικανός συγγραφέας και ποιητής.

Μποντλέρ: Κάρολος Μποντλέρ (1821-1867)· Γάλλος ποιητής. Η ποιητική του συλλογή «Άνθη του κακού» αποτέλεσε σταθμό στη γαλλική ποίηση.

νεκροί: σα νεκροί

μπαλάντα: είδος επικολυρικού ποιήματος, που συνήθως αποτελείται από τέσσερις στροφές (οι τρεις είναι οκτάστιχες, η τέταρτη που λέγεται επωδός, είναι τετράστιχη). Όλες οι στροφές επαναλαμβάνουν στο τέλος τον ίδιο στίχο, που παίζει το ρόλο του γυρίσματος (ρεφρέν). Η μπαλάντα γνώρισε μεγάλη ακμή στο Μεσαίωνα. Κατά το 19^ο αιώνα τη χρησιμοποίησαν πολλοί μεγάλοι ποιητές στην Αγγλία, Γαλλία και Γερμανία. Το είδος του μέτρου και ο αριθμός των συλλαβών στους στίχους κάθε στροφής δεν είναι καθορισμένα· οι στροφές όμως κάθε μπαλάντας πρέπει να ‘χουν το ίδιο μέτρο και ως προς τον αριθμό των στίχων μπορεί να έχουν από εφτά μέχρι δεκατρείς· συνήθως οι στροφές έχουν δέκα ή οκτώ στίχους και, αντίστοιχα, τέσσερις ή τρεις ομοιοκαταληξίες. (Στην μπαλάντα του Καρυωτάκη η κάθε στροφή έχει οκτώ στίχους και τρεις ομοιοκαταληξίες).

έρεβος: βαθύ σκοτάδι.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α

Να παρουσιάσεις στους συμμαθητές σου με 80 περίπου λέξεις τους λόγους στους οποίους, σύμφωνα με το κείμενο 2, οφείλεται πόθος για διασημότητα.

ΘΕΜΑ Β

1.     «Η ανάγκη κοινωνικής αποδοχής και αναγνώρισης είναι κοινή σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, ακόμη και σε ανθρώπους, για τους οποίους η διασημότητα δεν είναι εφικτή, ούτε καν επιθυμητή»: Να σχολιάσεις την άποψη αυτή (κείμενο 1, 5^η παράγραφος) με 80 περίπου λέξεις.

2.     Να εντοπίσεις μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας του κειμένου 1 και να αξιολογήσεις την πειστική ικανότητά τους.

3.     Να αντικατασταθούν οι λέξεις της 1^ης παραγράφου του κειμένου 1 με έντονη γραφή από σημασιολογικά ισοδύναμες χωρίς να αλλοιώνεται το αρχικό νόημα.

4.     Να αντικατασταθεί η σύνταξη της 1^ης παραγράφου του κειμένου 1 από την αντίθετή της (ενεργητική - παθητική), όπου είναι δυνατό, και να σχολιαστεί η υφολογική αλλαγή που επήλθε.

ΘΕΜΑ Γ

Με τη βοήθεια των κειμενικών δεικτών να επιβεβαιώσεις τον τίτλο του ποιήματος. Να σχολιάσεις τη στάση του Καρυωτάκη απέναντι στους άδοξους ποιητές των αιώνων.

ΘΕΜΑ Δ

Με σύντομο άρθρο σου 350 περίπου λέξεων, που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σου, αναφέρεσαι στην επιρροή που ασκούν οι διασημότητες στην επιλογή τους ως προτύπων από τους νέους και στα οφέλη που παρέχει η αναγνωρισιμότητα στα άτομα αυτά (τους διάσημους).

ΑΞΙΕΣ: ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

«Με αξιοπρέπεια»

Μέσα μας έχουμε μια βαθιά ανάγκη, την ανθρώπινη επιθυμία να μας αντιμετωπίζουν οι άλλοι ως ένα πρόσωπο που αξίζει. Θέλουμε να νιώθουμε αξιόλογοι και η ύπαρξή μας να έχει νόημα και αξία. Θέλουμε να νιώθουμε αξιοπρέπεια.

Η αξιοπρέπεια δεν ταυτίζεται με τον σεβασμό. Ο σεβασμός κερδίζεται μέσα από τη συμπεριφορά μας, τα επιτεύγματα και τις πράξεις μας. Η αξιοπρέπεια από την άλλη είναι μία εγγενής αξία, υπάρχει μέσα σε κάθε άνθρωπο, γεννιόμαστε με αυτή και πρέπει να την υπερασπιζόμαστε απέναντι σε όσους την καταπατούν. Όσο περισσότερο ενισχύουμε την αυτοεκτίμησή μας, τόσο περισσότερο θωρακίζουμε την προσωπικότητά μας.

Η ιστορία έχει αποδείξει ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια καταπατήθηκε κοινωνικά με κάθε τρόπο. Η διαφορετικότητα στο φύλο, το χρώμα, τη θρησκεία, την καταγωγή, τις σεξουαλικές προτιμήσεις, την κοινωνική θέση, την οικονομική κατάσταση, τις πολιτικές αντιλήψεις κτλ. οδήγησε τους ανθρώπους σε πράξεις απεχθείς. Ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο, μέσα σε σχέσεις ερωτικές, οικογενειακές, εργασιακές και φιλικές οι άνθρωποι έχασαν το μέτρο. Καταπάτησαν την αξιοπρέπεια των άλλων ή ανέχτηκαν να ευτελίζεται η δική τους.

Οι ανθρώπινες σχέσεις στηρίζονται στην αμοιβαία ανάγκη να μας αντιμετωπίζουν οι άλλοι δίκαια. Να μας ακούσουν, να μας κατανοήσουν, να μας αποδεχτούν. Να αποδεχτούν την ταυτότητά μας, να νιώσουμε ασφαλείς. Όχι μόνο για το πώς μας αντιμετωπίζουν, αλλά και για τον τρόπο που εμείς αντιδρούμε. Τότε θα μπορέσουμε να νιώσουμε πραγματικά ελεύθεροι και ανεξάρτητοι. Αξιοπρεπείς.

Όλοι γεννηθήκαμε έχοντας αυτή την εγγενή αξία μέσα μας. Και συνήθως εκείνος που την καταπατά προσπαθεί να μας δημιουργήσει ενοχές. Ότι εμείς φταίμε, εμείς προκαλέσαμε την πράξη του, εμείς είμαστε ανάξιοι. Σκεφτείτε όμως. Ακόμα κι αν του δώσαμε την ευκαιρία, ακόμα κι αν κάναμε πολλά λάθη ή ανεχτήκαμε καταστάσεις, αυτός το έκανε πράξη. Αυτός επέλεξε να μας φερθεί υποτιμητικά, να μας εκμεταλλευτεί, να μας τρομάξει, να μας πληγώσει. Είχε την πρόθεση να το κάνει. Εσείς θα κάνατε το ίδιο;

«Κάθε άνθρωπος ή θεσμός που προσπαθεί να κλέψει την αξιοπρέπειά μου θα αποτύχει». Nelson Mandela  (του ψυχολόγου Πάτροκλου Παπαδάκη)

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια

Αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια είναι βασικοί όροι για τη διαμόρφωση αντίστασης στην κρίση που προκαλεί η αποδόμηση του παγκοσμιοποιημένου συστήματος. Τι είναι ακριβώς η αλληλεγγύη; Είναι το συναίσθημα ενότητας με τους άλλους που μας προσφέρει συγκίνηση, ευφορία και ταυτόχρονα μας κινητοποιεί για κοινή δράση. Πηγάζει από το βαθύτερο συναίσθημα του κοινοτισμού, την communitas, η οποία κάνει τον καθένα να νιώθει ενσωματωμένο μέσα σε ένα ορμητικό ρεύμα, τον γεμίζει με πληρότητα, σαν να είναι ενιαίος με τον κόσμο, ώστε τον διεγείρει να κάνει πράξεις που, εάν βρισκόταν σε νηφάλια κατάσταση, θα του ήταν αδιανόητο ότι μπορούσε ποτέ να τις κάνει.

Το συναίσθημα αυτό διαμορφώνεται και ριζώνει στον ψυχισμό του ατόμου κατά τα πρώτα στάδια της κοινωνικοποίησης, όταν βρίσκεται ακόμα κάτω από τη φροντίδα και την προστασία της κοινότητας. Ιδιαίτερα κατά το προγλωσσικό στάδιο, όπου το νήπιο δεν έχει αρχίσει ακόμα να διαχωρίζει τον εαυτό του από τον εξωτερικό κόσμο, το communitas εκφράζει την ενότητά του με τον κόσμο και αυτό του χαρίζει το αίσθημα της πληρότητας και της μαγείας. Στην πορεία της ενηλικίωσης, το συναίσθημα του κοινοτισμού μειώνεται, εξαιτίας της διαμόρφωσης και αντιπαράθεσης άλλων όρων: από την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, από την ανάληψη κοινωνικού ρόλου κ.ά. Οι λειτουργίες της κοινωνικής οργάνωσης ανανεώνουν με επετειακές τελετουργίες το συναίσθημα του κοινοτισμού, για τη συντήρηση της κοινωνικής συνοχής, είτε αυθόρμητα στις εξισωτικές κοινωνίες είτε με σφετερισμό από την κυρίαρχη εξουσία και για λογαριασμό της, στις ασύμμετρες. Στη δεύτερη περίπτωση η κοινωνία συμμετέχει μάλλον παθητικά.

Παρά τον σφετερισμό και την υποτόνισή του από τον κυρίαρχο λόγο, το συναίσθημα του κοινοτισμού και της μαγείας αναβιώνει και σε ατομικές περιπτώσεις, π.χ. στην ανάκληση ξεχασμένων εμπειριών, καθώς επίσης και στις περιπτώσεις συλλογικής δράσης, σωματείων κ.ά. Εκεί όμως που αναδύεται με πλήρη ένταση είναι στα κοινωνικά κινήματα και τους μετασχηματισμούς. Απαραίτητος όρος για την εκδήλωσή τους είναι η ενότητα. Όλα τα κινήματα των προκαπιταλιστικών κοινωνιών αναβιώνουν την communitas με τελέσεις έκστασης, ώστε τα άτομα να περάσουν στην κατάσταση εκείνη της μαγείας που τα εμπνέει με πληρότητα και με τη δύναμη για μεγάλες πράξεις αψηφώντας ακόμα και το φόβο του θανάτου. Στα κινήματα που εκδηλώνονται, σήμερα, στην Αφρική, π.χ. στη Χρυσή Ακτή, αναβιώνει η ίδια εκστασική μέθεξη. Τα κινήματα που σάρωσαν τη Ευρώπη στον Πόλεμο των Χωρικών, τον 16ο αιώνα, είχαν εκστασικό και οργιαστικό χαρακτήρα. Όσα όμως εκδηλώθηκαν κατόπιν στο Δυτικό κόσμο δεν συνοδεύονται από εκστασική μέθεξη, γιατί η επιβολή του ορθολογισμού και της εσωτερικής πειθαρχίας των ατόμων, που αναπτύχθηκε στο διάστημα αυτό, τα εμπόδιζε να περάσουν μια τέτοια μετάσταση του ψυχισμού - αν και οι επαναστάσεις του 1789 και του 1917 συνοδεύτηκαν από καρναβαλικές τελετές. Για το λόγο αυτό, το κίνητρο της communitas εμφανίστηκε με τη μορφή της αλληλεγγύης.

[…] Ο δεύτερος όρος της αντίστασης είναι η αξιοπρέπεια. Αν η αλληλεγγύη αφορά τη συνεκτική στάση των ατόμων, η αξιοπρέπεια αφορά την αντιπαραθετική. Δεν πρόκειται απλώς για την αστική ετικέτα με την οποία χαρακτηρίζεται κάποιος ως «κύριος» ούτε για την προάσπιση της τιμής, όπως τον επικαλείται η αριστοκρατία και ο λαϊκός κώδικας της τιμής/ντροπής, ούτε για άλλες παρόμοιες συμπεριφορές των ασύμμετρων κοινωνιών. Πρόκειται για κάτι πιο σημαντικό. Για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων, εκείνων τουλάχιστον που ψηφίστηκαν το 1948 από τον ΟΗΕ και αγνοήθηκαν από την κοινωνία των «ανοικτών ευκαιριών», για να τα καταπατηθούν από την παγκοσμιοποίηση και την πολιτική της αντιτρομοκρατίας. Αξιοπρέπεια είναι η στάση απαξίωσης προς κάθε πράξη ή σχέση (πελατειακή, δουλική κ.ά.) που θέτει το άτομο στη διάθεση ελέγχου και εκμετάλλευσης από τους άλλους. Είναι ο απαράβατος όρος της ισοτιμίας και της ισονομίας. Είναι εκείνο που συνενώνει τις θεμελιώδεις αρχές της αδελφότητας-ισότητας-ελευθερίας. Εκείνο που ο δήθεν «ελεύθερος» Δυτικός κόσμος συνάντησε και αναγνώρισε στους Ινδιάνους και άλλους εξισωτικούς λαούς, που τους κατάκτησε ή τους εξόντωσε. Εκείνο που στην ακραία έκφρασή του κάνει τον βασανιζόμενο να περιφρονεί τον βασανιστή του και να αντέχει την «βάσανο της μαρτυρίας», όπως αναφέρεται από τον M. Foucault για την αντοχή στα βασανιστήρια του τροχού στην εποχή των Λουδοβίκων, από τις εκθέσεις των ανθρωπολόγων για το ίδιο φαινόμενο στη Σρι Λάνκα και τη Ναμίμπια, καθώς επίσης από τη γνωστή γενναιότητα με την οποία αντιμετώπισαν οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, άνδρες και γυναίκες, τα μαρτύρια κατά την Κατοχή, τον εμφύλιο και την περίοδο της Χούντας. Αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια συνιστούν ενότητα και τροφοδοτούν την ελπίδα. (Σωτήρης Δημητρίου, συντομευμένο)

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Κ. Καβάφη, Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον

Το ποίημα πρωτοδημοσιεύτηκε στα Νέα Γράμματα τον Απρίλη του 1911. Έχει ως πηγή τον Βίον Αντωνίου από τους Παράλληλους Βίους του Πλουτάρχου.

Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ΄, ακουσθεί

αόρατος θίασος να περνά

με μουσικές εξαίσιες, με φωνές-

την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου

που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου

που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις.

Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.

Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν

ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·

μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.

Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,

πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,

κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ’ όχι

με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,

ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,

τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,

κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις. 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α

Να αποδοθούν με 100 περίπου λέξεις τα χαρακτηριστικά της αλληλεγγύης και της αξιοπρέπειας με βάση το κείμενο 2.

ΘΕΜΑ Β

1. Να συνθέσεις σε ένα κείμενο 150 περίπου λέξεων τις πληροφορίες των μη λογοτεχνικών κειμένων σχετικά με την έννοια της αξιοπρέπειας.

2.  «Κάθε άνθρωπος ή θεσμός που προσπαθεί να κλέψει την αξιοπρέπειά μου θα αποτύχει». Nelson Mandela: Να σχολιαστεί η άποψη αυτή σε μία παράγραφο των 100 περίπου λέξεων.

3.  Να βρεις και στα δύο κείμενα πέντε (5) παραδείγματα μεταφορικής χρήσης της γλώσσας, να δικαιολογήσεις τη χρήση τους  και να τα αποδώσεις κυριολεκτικά.

4.  Να αντικατασταθούν οι λέξεις των δύο πρώτων παραγράφων του κειμένου 1 που φέρουν έντονη γραφή με συνώνυμες χωρίς να αλλοιώνεται το αρχικό νόημα του κειμένου.

5.  Ποια μέσα χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην τελευταία παράγραφο του  κειμένου 2 και γιατί;

ΘΕΜΑ Γ

Ποια στάση ζωής υπαγορεύει ο ποιητής για τις δύσκολες περιστάσεις και ποιοι κειμενικοί δείκτες συμβάλλουν στην ανάδειξή της; Πώς σχολιάζεις τη στάση αυτή;

ΘΕΜΑ Δ

Σε ένα αποδεικτικό δοκίμιο 350 περίπου λέξεων αναφέρεσαι στις αξίες από τις οποίες επιβάλλεται να εμφορείται ο σημερινός νέος, προκειμένου να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει επιτυχώς τις σύγχρονες προκλήσεις της ζωής.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ-ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ: ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Οι ασθένειες που νίκησαν την επιστήμη

Σε αδιέξοδο οι επιστήμονες παρά τις μακροχρόνιες έρευνες

Πριν από μισό αιώνα, ένας από τους πιο εξέχοντες -τότε- γιατρούς της Ελλάδας, ο καθηγητής Παθολογίας Γεράσιμος Αλιβιζάτος, δήλωνε ότι η ανθρωπότητα θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που πηγάζουν από τον υπερπληθυσμό, όπως είναι και οι θανατηφόρες μάστιγες, οι οποίες πλήττουν κατά καιρούς τον πλανήτη.

Σήμερα, κορυφαίοι επιστήμονες παγκοσμίως δε μοιράζονται την αισιοδοξία του, καθώς βλέπουν σε αρκετές περιπτώσεις τις ασθένειες να κερδίζουν πολύτιμο έδαφος, φέρνοντας σε αδιέξοδα τους ερευνητές που παλεύουν να τις αναχαιτίσουν. Όσοι όμως έχουν αφιερώσει την ζωή τους σε αυτή τη μάχη, αρνούνται να παραδεχτούν την ήττα τους και με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Υγείας δηλώνουν ότι ο πόλεμος δεν έχει ακόμα κριθεί. Ωστόσο, μέχρι να γίνει αυτό, παραμένει μεγάλη η γκάμα των ασθενειών που αποδεικνύονται θανατηφόρες στον 21ο αιώνα, όπως ισχύει για διάφορες μορφές καρκίνου ή τη νόσο Αλτσχάιμερ και πληθώρα λοιμώξεων, από τη μηνιγγίτιδα, την ηπατίτιδα C, την εγκεφαλοπάθεια Croeutzfeldt-Jacobs και τη γρίπη των πτηνών μέχρι το AIDS. Το τελευταίο μάλιστα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυσάρεστης τροπής που μπορεί να πάρουν οι έρευνες γύρω από έναν πολύ «πανούργο» ιό. Ύστερα από δύο δεκαετίες επίπονων προσπαθειών εξακολουθούν να έρχονται δυσοίωνα μηνύματα, καθώς αφενός έρευνα του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης αποκαλύπτει πως το ευρέως δοκιμασμένο φάρμακο αμπακαβίρη διπλασιάζει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής στους ασθενείς, αφετέρου ο πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης, καθηγητής David Baltimore, δηλώνει πως υπάρχουν πλέον ελάχιστες ελπίδες να βρεθεί εμβόλιο. Η αιτία είναι πως ο ιός HIV διαφέρει σημαντικά από εκείνους για τους οποίους έχουν σχεδιαστεί εμβόλια τα τελευταία πενήντα χρόνια, αφού έχει μοναδική ικανότητα να καμουφλάρεται και να αλλάζει διαρκώς μορφή, ώστε να μην τον αναγνωρίζουν οι ανοσοποιητικοί μηχανισμοί του σώματος. «Τα εμβόλια βασίζονται στην αναγνώριση ενός σταθερού τμήματος του ιού, προκειμένου να πυροδοτήσουν την ανοσιακή απάντηση του οργανισμού απέναντι στη λοίμωξη. Ως αποτέλεσμα της ιδιομορφίας του HIV κάθε φαρμακευτικό προϊόν που δοκιμάζεται καθίσταται ανενεργό τη στιγμή κατά την οποία εγχύεται στο σώμα του ασθενούς», εξηγεί ο David Baltimore. Ένα άλλο πρόβλημα με το AIDS είναι η φονική φύση του ιού. Κατά κανόνα, οι επιστήμονες διδάσκονται πολλά από τα άτομα που μολύνονται, αλλά καταφέρνουν να αυτοϊαθούν. Στην περίπτωση του HIV δεν υπάρχουν τέτοιοι ασθενείς, καθώς δεν έχουν αναφερθεί ποτέ περιπτώσεις ανθρώπων που τον απέβαλαν από τον οργανισμό τους.

Στον αντίποδα των απαισιόδοξων υπάρχουν και επιστήμονες που πιστεύουν ότι δεν πρέπει να καταθέσουν τα όπλα σε μια δύσκολη στιγμή. «Χρειάστηκαν 47 χρόνια για να παρασκευαστεί το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας και 42 χρόνια για το αντίστοιχο της ευλογιάς. Με τον ιό HIV πολεμάμε μόλις μια 20ετία και συνεπώς είναι πολύ νωρίς για να σηκώσουμε ψηλά τα χέρια», θυμίζει η Deborah Jack, διευθύντρια του Εθνικού Αμερικανικού Ιδρύματος για το AIDS.

Το ίδιο πνεύμα διακατέχει και άλλους ερευνητές που εργάζονται για την ανακάλυψη πιο αποτελεσματικών θεραπευτικών μεθόδων για κακοήθη νοσήματα με κακή πρόγνωση, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, η οξεία λεμφοβλαστική αναιμία και το λεμφοβλαστικό λέμφωμα, χρόνιες ασθένειες σαν τη σκλήρυνση κατά πλάκας και τις ηπατοπάθειες, αλλά και την πιο πρόσφατη απειλή, το ενδεχόμενο πανδημίας γρίπης των πτηνών. Για την τελευταία έχει ήδη σχεδιαστεί «προπανδημικό» εμβόλιο, το οποίο σε συνδυασμό με τα σύγχρονα αντιικά φάρμακα θα καθυστερήσει την έλευση του πανδημικού κύματος, παρέχοντας έτσι στους επιστήμονες τη δυνατότητα να ολοκληρώσουν το πανδημικό σκεύασμα.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Από τον «λοιμό του Θουκυδίδη» στον κορωνοϊό  (Παντελής Μπουκάλας, Καθημερινή)

Οτιδήποτε αφήνει το μυαλό μουδιασμένο και θολώνει την κρίση, οτιδήποτε αντιστέκεται στη διανοητική εξήγηση, κατάταξη και διαχείριση, μας οδηγεί σχεδόν αυτόματα στον δρόμο του ανορθολογισμού. Σε μια μεγάλη λεωφόρο για την ακρίβεια, που την άνοιξε και τη διαπλάτυνε ο φόβος των ανθρώπων μπροστά στο μυστηριώδες και το δυσκατάβλητο, το οποίο αρκετά συχνά ερμηνεύεται μοιρολατρικά σαν «οιωνός της θεϊκής οργής». Όποιον θεό κι αν θέλει οργισμένο η πίστη των ανθρώπων, μεταβαλλόμενη στις χιλιετίες της ιστορίας τους.

Τίποτε πιο χαρακτηριστικό, πιστεύω, όσον αφορά τη ρηγμάτωση του ορθού λόγου μπροστά στην ακάθεκτη επέλαση του κακού, από τις τελευταίες στιγμές του Περικλή. Ο Αθηναίος πολιτικός, από τους θεμελιωτές του πολιτισμού που προσδιορίζουμε ως δυτικό, εννοώντας τον ως διαφωτισμένο και απελευθερωμένο, υπήρξε μαθητής του Αναξαγόρα του Κλαζομένιου, που για τη σύνεσή του προσαγορεύθηκε «Νους».

Απαλλάχτηκε έτσι από τη δεισιδαιμονία και διδάχτηκε να προσεγγίζει τα φαινόμενα ως ορθολογιστής. Κι όμως. Λίγο πριν πεθάνει και αυτός από τον λοιμό που θέρισε την Αθήνα το 430 π.Χ., όταν –κατά Θουκυδίδη– οι άνθρωποι «ώσπερ τα πρόβατα έθνησκον», δεν είχε πια το κουράγιο ή τη διάθεση να εναντιωθεί στις δεισιδαίμονες «θεραπευτικές» περιποιήσεις των συγγενισσών του. Μεταφράζω όσα γράφει ο Πλούταρχος για τον «Ολύμπιο», που, πράγμα σπάνιο, κράτησε τον βίο του «εν εξουσία καθαρόν και αμίαντον»:

«Ούτε κι ο Περικλής γλίτωσε από τον λοιμό. Μόνο που αυτόν η αρρώστια δεν τον χτύπησε βίαια και με οξύτητα, όπως τους άλλους, παρά έφθειρε σιγά σιγά το σώμα του και, αργά αργά, έτσι όπως παρατεινόταν από τη μια φάση της στην άλλη, υπέσκαψε το φρόνημα της ψυχής του. Στα “Hθικά” του ο Θεόφραστος μελετά το πρόβλημα αν ο χαρακτήρας του ανθρώπου υπακούει στις αλλαγές της τύχης κι αν τα παθήματα του σώματος αφανίζουν την αρετή. Ιστορεί λοιπόν εκεί πως, άρρωστος πια ο Περικλής, έδειξε σ’ έναν φίλο του που πήγε να τον επισκεφθεί το φυλαχτό που του είχαν κρεμάσει στον λαιμό οι γυναίκες. Ήθελε με τούτο να φανερώσει πόσο άσχημη ήταν πια η υγεία του, αφού είχε καταντήσει να ανεχθεί ακόμα και μια πράξη τόσης μωρίας».

Τυπικά, και έπειτα από τόσες επίσημα δημοσιευμένες πληροφορίες, ο νέος κορωνοϊός δε θα ’πρεπε να θεωρείται περισσότερο μυστηριώδης απ’ ό,τι οι υπόλοιποι της οικογένειάς του, από χρόνια ενδημικοί πια.

Μολαταύτα, η καταγωγή του από μιαν Ανατολή που εκ παραδόσεως την υπολογίζουμε σαν μυστηριακή, η ευκολία με την οποία επελαύνει σε ισχυρές χώρες που βιάστηκαν να αυτοανακηρυχθούν θωρακισμένες, αλλά και η επιμονή του να ξεφεύγει από τα ερμηνευτικά σενάρια που κατασκευάζουμε και ανακατασκευάζουμε, διατηρεί γύρω του ένα στέμμα μακάβριου εξωτισμού. Και επιτρέπει τη διακίνηση ανόητων συνωμοσιολογικών θεωριών, καθώς και τη διαφήμιση ή και εμπορία ψευτοθεραπευτικών μεθόδων, παραθρησκευτικών ή παραεπιστημονικών. […]

Για ορισμένους στην ορθολογική Δύση, και μάλιστα την αμερικανική, η εμφάνιση του ιού στην Κίνα ήταν αναμφισβήτητη απόδειξη ότι έχουμε να κάνουμε με ένα επιπλέον κατασκεύασμα της «παμπάλαιης κινεζικής πονηρίας», με στόχο την οικουμενική κυριαρχία, την απόσπαση της πλανηταρχίας από τις ΗΠΑ. Παρωδία στην παρωδία, στη δυτική ανθρωπογεωγραφία η καρικατούρα του σατανικού Φου Μαντσού έχει καταλήξει να αναπαριστάνει πιστότερα από οτιδήποτε άλλο τον σκοτεινό και δόλιο «κινεζικό δράκο». […] Το σενάριο αυτό πάντως δεν παραπερπάτησε, γιατί άφηνε ανερμήνευτη τη διάλυση της κινεζικής οικονομίας, καθώς και την εκ των πραγμάτων εξώθηση της τσακισμένης κινεζικής κοινωνίας στην αμφισβήτηση της σοφίας των ηγετών της.

Αφού λοιπόν τον κορωνοϊό δεν τον κατασκεύασαν τα κινεζικά εργαστήρια, τότε, «νομοτελειακά», τον σκάρωσαν άλλοι σκοτεινοί τύποι στα δικά τους θερμοκήπια ανθρωποκτόνου κακίας. Πληθώρα οι σχετικές ταινίες, κραυγαλέα βλακώδεις, αποτελούν τη βιβλιογραφία των ευφαντάστων, στους οποίους έσπευσε να συμπεριληφθεί και ο αντιπρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. «Τους ξέφυγε ο ιός» λοιπόν, όπως υποτίθεται ότι τους είχε ξεφύγει στη δεκαετία του 1980 ο ιός του AIDS, ο οποίος μάλιστα είχε αποδειχθεί ιδανικός (αν όχι «θεόσταλτος») για τη μέχρις εξολοθρεύσεως τιμωρία των πάσης φύσεως «παραβατικών» ή «αντικανονικών» – ομοφυλόφιλων, τοξικοεξαρτημένων, μαύρων κ.ο.κ. Κι αν δεν τους ξέφυγε, τότε «τον απελευθέρωσαν επίτηδες», τάχα για να λυθεί το πρόβλημα του παγκόσμιου υπερπληθυσμού. Ιδού ένα μοντέρνο «Κείων νόμιμον», με τους άνω των εβδομήντα ετών να θυσιάζονται μαζικά και ανελέητα, αντί να εξωθούνται στην αυτοκτονία, όπως στη νήσο Κέα της αρχαιότητας.

Πόσοι πιστεύουν στο σενάριο της εργαστηριακής κατασκευής του ιού και της συναφούς μαλθουσιανής χρήσης του; Είναι περίπου ισάριθμοι όσων στην αρχή της κρίσης δήλωναν σίγουροι πως θα τον μεταφέρουν στη Δύση οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, έτσι κι αλλιώς μολυσμένοι στις  κυρίαρχες αναπαραστάσεις μας. Το ότι δεν ήρθαν έτσι τα πράγματα, δε σημαίνει βέβαια ότι δε θα μπορούσε να έχουν έρθει. Οπερ έδει δείξαι...

Ανάμεσα στα πολλά που μαθαίνουμε από τον Θουκυδίδη, ιδιαίτερη σημασία έχουν τα εξής πέντε: Πρώτον, και ο λοιμός των Αθηνών ήταν οιονεί παγκόσμιος: «Η αρρώστια άρχισε, όπως λέγεται, πρώτα από την Αιθιοπία, στην Άνω Αίγυπτο, κατέβηκε έπειτα στην Αίγυπτο και στη Λιβύη και στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας του Βασιλέως», της Περσίας δηλαδή (στη μετάφραση του Ν. Μ. Σκουτερόπουλου, που ταυτίζει την Αιθιοπία με το Σουδάν, εκδ. Πόλις, 2011). Δεύτερον, και τότε συνωμοσιολογική ήταν η πρώτη, αυθόρμητη εξήγηση, αφού οι Αθηναίοι έλεγαν πως οι Πελοποννήσιοι είχαν ρίξει δηλητήριο στις δεξαμενές του Πειραιά.

Τρίτον, ανάμεσα στα πρώτα θύματα ήταν οι γιατροί: «Αυτοί προπαντός πέθαιναν επειδή αυτοί προπαντός έρχονταν σε επαφή με τους αρρώστους». Ο Κινέζος γιατρός Λι Γουενλιάγκ, που πρώτος προειδοποίησε για τον ιό, πέθανε με την πίκρα του αγγελιαφόρου που τιμωρείται, επειδή η αγγελία του είναι στενάχωρη. Τέταρτον, οι άνθρωποι έπραξαν όπως το συνηθίζουν οι άνθρωποι, ικετεύοντας τα ουράνια, πλην, πέμπτον, οι θεοί ανταποκρίθηκαν όπως το συνηθίζουν οι θεοί – αδρανώντας: «Επίσης», παρατηρεί ο Θουκυδίδης, που νόσησε και ο ίδιος, «οι ικεσίες σε ιερά ή σε μαντεία και ό,τι άλλο τέτοιο δοκίμασαν δεν ωφέλησαν σε τίποτα· στο τέλος τα άφησαν νικημένοι από το κακό». «Πάντα ανωφελή ην». Αυτά τα γράφει ένας φυγάς του θανάτου, που την κρίση του δεν τη θόλωνε κανένα λοιμικό.

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Το 1498 μ.Χ. λόγω της επιδημίας της πανούκλας, που έπεσε στη Ρόδο, σημειώθηκε τεράστια καταστροφή, με χιλιάδες θανάτους. Αιτία αρουραίοι, φορείς της αρρώστιας, που ξεμπάρκαραν από ένα ξένο καράβι στο λιμάνι της Ρόδου. Το γεγονός αυτό κατέγραψε ο Ροδίτης λόγιος της εποχής Εμμανουήλ Γεωργιλλάς του Λιμενίτη στο ποίημα “Το Θανατικό της Ρόδου”. Παρατίθενται μερικοί αντιπροσωπευτικοί στίχοι του έργου αυτού:
“…θνήσις και μόρος εκ Θεού και παίδευσις η εκ τούτου
θανατικόν επέσωσεν εις το νησίν της Ρόδου…
τι ήτον ετούτο το κακό το μέγα και μυστήριον
και το πικρόν θανατικόν, το φοβερόν κριτήριον;
οπου ‘λθε κ’ ηυρε την πτωχήν την Ρόδον την μισκήνα,
και ‘εφα τους ανθρώπους της με λοιμασμένην πείνα,
και θέρισε τον ‘πίσκοπον και ‘κόψε τους παπάδες,
διακόνου και ‘κλησσιαστικούς και τους ξαγορευτάδες
και πίκρανε τους γέροντες και ‘θλιψεν ταις μαννάδες,
ταις κόρες ταις ανέγλυταις και ταις οικοκυράδες…
…εχορταριάσαν τα στενά κι οι ρύμες ασχημήσαν…”

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α

Να παρουσιάσεις στους συμμαθητές σου το περιεχόμενο του κειμένου 1 με 100 περίπου λέξεις.

ΘΕΜΑ Β

1.  Ο συγγραφέας του κειμένου 2 τάσσεται κατά του ανορθολογικού τρόπου αντιμετώπισης σοβαρότατων καταστάσεων. Ποια μέσα χρησιμοποιεί για τη στήριξη της άποψής του αυτής και πώς σχολιάζεις την πειστική τους δύναμη;

2.     «Χρειάστηκαν 47 χρόνια για να παρασκευαστεί το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας και 42 χρόνια για το αντίστοιχο της ευλογιάς. Με τον ιό HIV πολεμάμε μόλις μια 20ετία και συνεπώς είναι πολύ νωρίς για να σηκώσουμε ψηλά τα χέρια»:

α. Γιατί ο συγγραφέας του κειμένου 1 (προτελευταία παράγραφος) χρησιμοποιεί εδώ τα  εισαγωγικά;  

β. Να μεταφερθεί το χωρίο στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση από τη φράση: «η Deborah Jack, διευθύντρια του Εθνικού Αμερικανικού Ιδρύματος για το AIDS, θυμίζει».

3.  Να αναδιατυπώσεις το περιεχόμενο της 1^ης παραγράφου του κειμένου 2 αποφεύγοντας τη μεταφορική χρήση της γλώσσας, και να επισημάνεις την αλλαγή που παρατηρείται στο ύφος.

4.   Να αντικατασταθούν οι λέξεις της 1^ης παραγράφου του κειμένου 1 με έντονη γραφή από συνώνυμες χωρίς να αλλοιώνεται το αρχικό του νόημα.

ΘΕΜΑ Γ

Σε ποια πτυχή της επιδημίας εστιάζουν οι συγκεκριμένοι στίχοι και με τη βοήθεια ποιων κειμενικών δεικτών αναδεικνύεται η πτυχή αυτή; Ποια συναισθήματα ενδεχομένως γεννιούνται στην ψυχή του αναγνώστη;

ΘΕΜΑ Δ

Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ο πλανήτης μας συνταράσσεται από μία επιδημία, που τον βρήκε ανέτοιμο και που οι συνέπειές της τείνουν να προσλάβουν ολέθριες και ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Σε ένα άρθρο σου (350 περίπου λέξεις), που θα δημοσιευτεί στον ημερήσιο τύπο, αναφέρεσαι στη στάση που πρέπει να τηρεί η επιστημονική κοινότητα, η επίσημη πολιτεία, αλλά και ο απλός άνθρωπος για την όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική και σύντομη αντιμετώπισή της.