Πέμπτη 30 Απριλίου 2015

Μια Κυψέλη γνώσης για τους μετανάστες: ΚΡΙΤΗΡΙΟ


Μια Κυψέλη γνώσης για τους μετανάστες
Πριν από δύο χρόνια ο Μένης Κουμανταρέας, κάτοικος Κυψέλης, στάθηκε μπροστά στη Δημοτική Αγορά στη Φωκίωνος Νέγρη, είδε μια Αφρικάνα που κρατώντας το μωρό της αγκαλιά μάθαινε το ελληνικό αλφάβητο, και έγραψε ένα άρθρο περί ανθρωπισμού και ισότητας. Από τότε συχνά περνά και στέκεται λίγο μπροστά στην τάξη ελληνικών που έχει εγκατασταθεί ακριβώς επάνω στη Φωκίωνος, και κάθε βράδυ φαίνεται φωτισμένη, όπως φαινόταν παλιότερα η βιτρίνα του μαγαζιού.
Στην Κυψέλη υπήρξαμε τυχεροί με το πείραμα αυτό, του Ανοιχτού Σχολείου. Η έννοια της κοινωνικής αλληλεγγύης είναι πολύ παρηγορητική σε περιόδους κρίσης και φτώχειας, αλλά δεν υλοποιείται εύκολα. Πώς να βοηθήσεις τον άλλον χωρίς να τον ταπεινώσεις; Χωρίς να αποκτήσεις εξουσία επάνω του; Χωρίς να θέλεις να τον προσηλυτίσεις στη θρησκεία σου, πράγμα για το οποίο είναι ύποπτες όλες οι Εκκλησίες; Τι κερδίζεις εσύ δίνοντας, τι χάνει εκείνος παίρνοντας; Στην πράξη όλα αυτά τα ερωτήματα δεν βρίσκουν εύκολες απαντήσεις. Γι' αυτό υπάρχουν άνθρωποι που προτιμούν να πεινάσουν παρά να καταφύγουν σε ανθρωπιστικές προσφορές, κι αυτό σε χώρες με πολύ οργανωμένη κοινωνική αλληλεγγύη, όχι εδώ που ποτέ δεν θεσμοποιήθηκε αρκετά.
Για να ξαναγυρίσουμε στη Δημοτική Αγορά και στο πείραμά της, πρέπει να πω ότι ο χώρος παίζει καθοριστικό ρόλο. Η Φωκίωνος Νέγρη είναι το καμάρι της περιοχής, ένα ρέμα που δεν μπαζώθηκε, ένας φαρδύς πεζόδρομος που παραμένει γεμάτος ζωντάνια, καφενεία και μαγαζιά, δέντρα και παγκάκια, κόσμο κάθε ηλικίας που κάνει βόλτα. Αληθινή αρτηρία της συνοικίας, η οποία εδώ και τέσσερα χρόνια διαθέτει μια πρόταση ένταξης και αντιμετώπισης των μεταναστών: το Ανοιχτό Σχολείο της Αγοράς. Μια ομάδα εθελοντών που διοργανώνουν δωρεάν μαθήματα ελληνικής γλώσσας για αρχάριους και προχωρημένους και δέχονται διαρκώς προτάσεις συμμετοχής, είτε για διδασκαλία είτε για μαθητεία. Το Σχολείο ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια, Με λίγα τμήματα στην αρχή, και λειτουργεί με δεκαπέντε έως είκοσι τμήματα εδώ και τρία χρόνια. Οι δάσκαλοι είναι εθελοντές, κάτοικοι της περιοχής, εκπαιδευτικοί, φιλόλογοι, φοιτητές και φοιτήτριες, δημοσιογράφοι, οι οποίοι μάλιστα έχουν αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους πολιτικές απόψεις. Αλλά η δράση ξεπερνά τις διαφορές. Καλύπτουν μόνοι τους τα έξοδα του Σχολείου και όλες τις υπόλοιπες ανάγκες, καθαριότητα, βάψιμο κ.λπ. Έχουν περάσει πάνω από 500 μετανάστες από τα θρανία του, και πολύ περισσότεροι έμαθαν το ελληνικό αλφάβητο σε ειδικά ταχύρρυθμα μαθήματα αποκρυπτογράφησης του ελληνικού αλφαβήτου που δημιουργήθηκαν τα πρώτα χρόνια. Πέρα από τη γλώσσα στους μετανάστες, διδάσκει και στους ντόπιους έναν άλλον τρόπο αντιμετώπισης των μεταναστών και των προβλημάτων ένταξης που αντιμετωπίζουν. Η θέση του Σχολείου πάνω στον κεντρικό πεζόδρομο, το πόσο εύκολα είναι προσβάσιμο, το κάνει μια πολιτική πρόταση και διέξοδο για τους καταπιεσμένους από τον ρατσισμό ντόπιους και ξένους. Εκτός από μαθήματα, διοργάνωσε βόλτες γνωριμίας της πόλης, επίσκεψη στην Ακρόπολη, στο Αρχαιολογικό Μουσείο, στον Εθνικό Κήπο, στο Πεδίον του Άρεως και στο θέατρο.
Ένα σχολείο λύνει με τον ίδιο του τον χαρακτήρα τα πρακτικά προβλήματα της κοινωνικής αλληλεγγύης. Δεν υπάρχει κίνδυνος να νιώσει ταπεινωμένος κανείς, διότι ο ρόλος του δασκάλου είναι δεδομένος. Κι αφού ο στόχος είναι συγκεκριμένος και μακρόπνοος, δημιουργεί θεσμό από μόνος του. Οι μαθητές-μετανάστες δεν μαθαίνουν μόνο, προσφέρουν τη δική τους κουλτούρα σε έναν χώρο που τους αντιμετωπίζει με αξιοπρέπεια. Στα πέντε αυτά χρόνια εκατοντάδες μετανάστες προσέγγισαν την ελληνική γλώσσα, γραπτή και προφορική, και δεκάδες Έλληνες έμαθαν να εκτιμούν την παρουσία ανθρώπων από διαφορετικούς πολιτισμούς, καθώς και τη δυνατότητα να συνυπάρχουν έστω και σε γειτονιά τόσο πυκνοχτισμένη, όπως η Κυψέλη. Η κλίμακα του πειράματος είναι μικρή, αλλά ενδεικτική τού αν μπορούν πρακτικά οι πολίτες να βρουν τρόπους να ξεπεράσουν ακόμη και τον δημόσιο λόγο, ο οποίος είναι πολύ πιο εγκλωβισμένος σε στερεότυπα, να δημιουργήσουν έργο με το οποίο συμφωνούν οι πολιτικές και ανθρωπιστικές αντιλήψεις τους.
Α. Δαμιανίδη, ΤΟ ΒΗΜΑ, 18-12-2011
ασκήσεις
Α.   Να αποδοθεί το περιεχόμενο του κειμένου σε μια περιεκτική παράγραφο των 100 περίπου λέξεων. (25)
Β.1.  ΄΄ Η έννοια της κοινωνικής αλληλεγγύης είναι πολύ παρηγορητική σε περιόδους κρίσης και φτώχειας, αλλά δεν υλοποιείται εύκολα΄΄: Να αναπτυχθεί η άποψη αυτή σε μία παράγραφο των 80-100 λέξεων (10)
  2.  Να σχολιαστεί ο ρόλος των ερωτήσεων της 2ης παραγράφου (5)
  3.  Ποια συλλογιστική πορεία  ακολουθείται στο κείμενο και ποια στην τελευταία παράγραφο; (7)
  4.  Ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιούνται στην 3η παράγραφο; (6)
 5.  Να σχηματιστούν προτάσεις με τις λέξεις του κειμένου που είναι υπογραμμισμένες και με έντονη γραφή. (7)
Γ.  Σε ομιλία σου σε σχετική εκδήλωση του Δήμου σου αναφέρεσαι στον ρόλο των εθελοντικών ομάδων δράσης και του διαπολιτισμικού σχολείου στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές  κοινωνίες (500 περίπου λέξεις). (40)
 

ΛΑΝΘΑΝΟΝΤΕΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ


Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΛΑΝΘΑΝΕΙ – ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΣΕ :
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1. υποθετική μετοχή
ταῦτα ποιοῦντες [ ἐὰν ποιῆτε] τὰ δίκαια ψηφιεῖσθε
2. εναντιωματική μετοχή
προδήλου τῆς συμφορᾶς οὔσης [εἰ καὶ ἦν πρόδηλος ἡ συμφορὰ] , ὅμως αὐτῷ συνηκολούθησεν
3. αναφορικο-υποθετ. μτχ.
ὁ μὴ πειθόμενος (ὃς μὴ πείθεται ή ὃς ἂν μὴ πείθηται) ζῇ τὰ νῦν οὐ καλῶς
4. χρονικο-υποθετική μτχ
Χειρίσοφος κελεύει Ξενοφῶντα λαβόντα ( = ἐπειδὰν λάβῃ) τοὺς πελταστὰς παραγενέσθαι εἰς τὸ πρόσθεν.
5. εναντιωματ./παραχωρητ.
πρότ.
ὁ κιθαρίζειν μαθών, καὶ ἐὰν μὴ κιθαρίζῃ, κιθαριστής ἐστι
6. αναφορικο-υποθετ.  πρότ.   
ὃν δ' ἐπαινέσειε, τούτῳ δῶρα ἀμέμπτως ἐδίδου
7. χρονικο-υποθετική πρότ
ἐγὼ δὲ ὁπόταν καιρὸς ᾖ ἥξω πρὸς ὑμᾶς
8. μια λέξη ή φράση της πρότασης
πῶς γὰρ ἄν τις ἄνευ τούτων ( = εἰ μὴ ταῦτα εἴη) εὐδαιμονοίη;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1.  οὓς δ' ἂν γνῶσι τούτων τι ἀδικοῦντας, τιμωροῦνται. κολάζουσι δὲ καὶ ὃν ἂν ἀδίκως ἐγκαλοῦντα εὑρίσκωσι.
2.  ἐκάλει δὲ καὶ ἐτίμα ὁπότε τινὰς ἴδοι τοιοῦτόν τι ποιήσαντας.
3.  μὴ καλῶς βουλευσάμενοι πολλαῖς ἂν συμφοραῖς καὶ μεγίσταις τὴν πόλιν περιβάλλοιμεν
4.  ἐτόλμησαν ἐπιπλῆξαί μοι πρότερον οὐκ εἰωθότες τοῦτο ποιεῖν
5.  ἕνα δὲ μὴ δυνάμενος ὠφελῆσαι πῶς ἂν πολλούς γε δυνηθείης;
6.   ὥστε οὐκ ἂν γένοιτο ψευδὴς ὁ μὴ δυνάμενος ψεύδεσθαι.
7.  ὁ δὲ μὴ ἐπιστάμενος οὔτε στρατηγὸς οὔτε  ἰατρός ἐστιν, οὐδ' ἐὰν ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱρεθῇ.

   

ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ-ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ


ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

Ε
Π
Ι
Θ
Ε
Τ
Ι
Κ
Ο
Σ
   Είναι το επίθετο που προσδιορίζει ένα ουσιαστικό και προσδίδει σ’ αυτό μια μόνιμη και σταθερή ιδιότητα.
  Αποτελεί με το ουσιαστικό που προσδιορίζει μια έννοια και συχνά συντίθεται μαζί του σε μια λέξη: ἄκρα πόλις = ἀκρόπολις
  Συμφωνεί με το προσδιοριζόμενο στο γένος, στον αριθμό και την πτώση: σοφὸς ἀνήρ, πλείστων ἐπαίνων
  Ως επιθετικός προσδιορισμός τίθεται:
o   Ένα επίθετο, μία αντωνυμία, μια επιθετική μετοχή, ένα αριθμητικό
o   Τα προσηγορικά ουσιαστικά που δηλώνουν ηλικία, επάγγελμα, ιδιότητα, εθνικότητα, αξίωμα κτλ. και προσδιορίζουν τα ουσιαστικά ἀνήρ, γυνή, ἄνθρωπος
o   Το γεωγραφικό κύριο όνομα στον γεωγραφικό όρο (λίμνη, ποτάμι, όρος κτλ.) εφόσον το κύριο όνομα συμφωνεί με τον όρο στο γένος, στον αριθμό και την πτώση και προτάσσεται με άρθρο
o   Γενική ονόματος ή επίρρημα ή εμπρόθετο που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο άρθρο και το ουσιαστικό
  ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ-ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
o   ΑΡΘΡΟ + ΕΠΙΘΕΤΟ + ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ: το επίθετο πάντα επιθετικός προσδιορ.
o   ΕΠΙΘΕΤΟ + ΑΡΘΡΟ + ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ: το επίθετο κατηγορηματικός προσδιορ.
o   ΕΠΙΘΕΤΟ + ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ή ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ + ΕΠΙΘΕΤΟ: το επίθετο πάντα επιθετικός προσδιορ. (εξαιρούνται τα πᾶς, ἅπας, ὅλος, ἄκρος, μέσος, ἔσχατος, αὐτός, μόνος, ἕκαστος)
  ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
o  Το επίθ. πολύς όταν συνδέεται με ένα άλλο επίθετο με το τε-καί δεν παίρνεται χωριστά, αλλά είναι επιθετικός προσδιορισμός του ονοματικού συνόλου (το άλλο επίθετο + ουσιαστ.)
o  Όταν το προσδιοριζόμενο ουσιαστικό παραλείπεται, το άρθρο + επίθετο πολλές φορές λειτουργούν ως ουσιαστικό
Κ
Α
Τ
Η
Γ
Ο
Ρ
Η
Μ
Α
Τ
Ι
Κ
Ο
Σ
  Είναι το επίθετο που προσδιορίζει ένα ουσιαστικό και προσδίδει σ’ αυτό μια ιδιότητα στιγμιαία, παροδική και νέα.
  Δεν αποτελεί με το ουσιαστικό που προσδιορίζει μια έννοια
  Συμφωνεί με το προσδιοριζόμενο στο γένος, στον αριθμό και την πτώση
  Είναι πάντα άναρθρος: ένα άναρθρο επίθετο, όταν προηγείται από ένα έναρθρο ουσιαστικό ή το ακολουθεί, είναι κατηγορηματικός προσδιορισμός του
  Ως κατηγορηματικός προσδιορισμός τίθεται:
o       Ένα άναρθρο επίθετο, μια άναρθρη επιθετική μετοχή
o       (συνήθως) τα επίθετα πᾶς, ἅπας, ὅλος, μόνος, ἄκρος, μέσος, ἔσχατος (άναρθρα)
o       (συνήθως) οι αντωνυμίες: αὐτός, ἕκαστος, ἕτερος, ἑκάτερος
  Ο επιθετ.  προσδιορ. αποδίδει στο προσδιοριζόμενο μια ιδιότητα που προϋπάρχει και είναι γνωστή και σταθερή, ενώ ο κατηγορηματ. μια παροδική τη στιγμή της ενέργειας του ρήματος
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
  1. ἦν ἄξιος μεγάλης τιμῆς
  2. οἶμαι δ' αὐτὸν ὀδυρεῖσθαι τὴν παροῦσαν πενίαν καὶ τὴν γεγενημένην αὑτῷ συμφορὰν
  3.  τούτῳ τῷ τρόπῳ Βρασίδας Θεσσαλίαν φθάσας διέδραμε
  4. ταύτῃ μὲν τῇ ἡμέρᾳ ἐς Φάρσαλόν τε ἐτέλεσε καὶ ἐστρατοπεδεύσατο ἐπὶ τῷ ᾿Απιδανῷ ποταμῷ
  5. οὐ πολὺ ὕστερον δέκα ναῦς αὐτοῖς ἀπέστειλαν βοηθούς
  6. καὶ ἐνίκησαν οἱ Κερκυραῖοι παρὰ πολὺ καὶ ναῦς πέντε καὶ δέκα διέφθειραν τῶν Κορινθίων.
  7. τῇ δὲ αὐτῇ ἡμέρᾳ αὐτοῖς ξυνέβη καὶ τοὺς τὴν ᾿Επίδαμνον πολιορκοῦντας παραστήσασθαι ὁμολογίᾳ (η αντων. αὐτός είναι κατηγορηματ. προσδιορ.· εδώ όμως είναι επιθετικός λόγω του άρθρου)
  8. συνεῖπε δ’ αὐτῷ Ὑστάσπας ἀνὴρ Πέρσης
  9. Πατηγύας, ἀνὴρ Πέρσης τῶν ἀμφὶ Κῦρον χρηστός, προφαίνεται ἐλαύνων ἀνὰ κράτος ἱδροῦντι τῷ ἵππῳ (η μτχ. ἱδροῦντι κατηγορηματ. προσδιορ. στο τῷ ἵππῳ)
  10. Λέγεται γὰρ γυνή ποτε πρεσβῦτις ᾿Ολυμπίασι παρελθοῦσα εἰς τὸ στάδιον ἑστάναι τε ἅμα τοῖς ἀνδράσι
  11. ῎Ανδρες στρατιῶται, μὴ θαυμάζετε ὅτι χαλεπῶς φέρω τοῖς παροῦσι πράγμασιν.
  12. καὶ ὁ ῎Αθως αὐτῆς ὄρος ὑψηλὸν τελευτᾷ ἐς τὸ Αἰγαῖον πέλαγος
  13. τότε δὴ κατηγορεῖτο τοῦ ᾿Ισμηνίου ὅτι τῆς ἐν τῇ ῾Ελλάδι ταραχῆς πάσης ἐκεῖνός τε καὶ ᾿Ανδροκλείδας αἰτιώτατοι εἶεν. (το εμπρόθ. ἐν τῇ Ἑλλάδι δυνάμει του άρθρου τῆς επιθ. προσδιορ. στο ταραχῆς· το πάσης κτγρμτ προσδιορ.)
  14. καὶ ἄγγελος ἦλθέ μοι λιθοκόπος τις, τὸ πλησίον μνῆμα ἐργαζόμενος (το επίρρημα πλησίον μαζί με το άρθρο επιθετ. προσδιορ. στο μνῆμα)
  15. ἔπειτα δὲ καὶ ἐς Αἴγυπτον καὶ Λιβύην κατέβη καὶ ἐς τὴν βασιλέως γῆν τὴν πολλήν (η γενική βασιλέως μαζί με το άρθρο τήν επιθετ. προσδιορ. στο γῆν)
  16. τριήρεις γὰρ εἴκοσι καὶ ἑκατὸν ὑπῆρχον αὐτοῖς ὅτε ἤρχοντο πολεμεῖν (το επίθ. τριήρεις με παράλειψη του ενν. ναῦς έχει ουσιαστικοποιηθεί· στην κλίση του όμως διατηρεί τις ιδιότητες του επιθέτου)
  17. Κῦρος δὲ ψιλὴν ἔχων τὴν κεφαλὴν εἰς τὴν μάχην καθίστατο (κατηγορηματ.: επίθ.+άρθρο + ουσ.)
  18. ἐντεῦθεν δὲ Κῦρος ἐξελαύνει σταθμὸν ἕνα (επιθ.) παρασάγγας τρεῖς (επίθ.) συντεταγμένῳ (κατηγορηματ.) τῷ στρατεύματι παντὶ (κατηγορηματ.)· ᾤετο γὰρ ταύτῃ (επίθ.) τῇ ἡμέρᾳ μαχεῖσθαι βασιλέα· κατὰ γὰρ μέσον (κατηγορημ.) τὸν σταθμὸν τάφρος ἦν ὀρυκτὴ (επιθ.) βαθεῖα (επιθ.)
  19. χρὴ πειρᾶσθαι κοινῇ σῴζειν τὴν πᾶσαν (λόγω άρθρου επιθ. προσδ.) Σικελίαν