Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΙΜΕΝΑ 21-30



ΚΕΙΜΕΝΑ
… Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!" Statimque sumptum est Punicum bellum tertium quo Carthago deleta est.
Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat «Oleum et operam perdidi». Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita salutatione Caesar dixit: «Domi satis salutationum talium audio». 
Α. Να μεταφραστούν τα αποσπάσματα                              (μονάδες 40)
Β. Να γραφεί ό,τι ζητείται για καθέναν από τους γραμματικούς τύπους που ακολουθούν:
1.      opibus: η γενική και η αιτιατική στον ίδιο αριθμό
2.      urbis: η κλητική ενικού και η γενική πληθυντικού
3.      nolite: το β΄ ενικό στην οριστική και υποτακτική του ίδιου χρόνου
4.      confidere: ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους χρόνους
5.      nimia: ο αντίστοιχος τύπος στον συγκριτικό βαθμό
6.      vobis: η γενική ενικού και πληθυντικού στο ίδιο πρόσωπο
7.      deponite: το απαρέμφατο παρακειμένου και το σουπίνο
8.      neminem: η δοτική και αφαιρετική ενικού
9.      credideritis: ο αντίστοιχος τύπος στον μέλλοντα
10. patriae (1ο): η ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
11. vos ipsi: η δοτική  ενικού και η αιτιατική πληθυντικού
12. consulueritis: ο αντίστοιχος τύπος στον υπερσυντέλικο
13. rem publicam: η γενική και αφαιρετική ενικού
14. extremo: ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
15. extremo discrimine: η ονομαστική των δύο αριθμών
16. quo: η ονομαστική των δύο αριθμών
17. id exemplum: η γενική ενικού και η ονομαστική πληθυντικού
18. sutorem quendam: η ονομαστική ενικού και η γενική πληθυντικού
19. parem salutationem:η κλητική και αφαιρετική ενικού
20. diu: ο αντίστοιχος τύπος στον υπερθετικό
21. impendebat: οι αρχικοί χρόνοι του ρήματος
22. avis: η αφαιρετική ενικού και η γενική πληθυντικού
23. respondebat: η προστακτική ενεστώτα
24. solebat: τα απαρέμφατα όλων των χρόνων
25. perdidi: το β΄ενικό οριστικής και υποτακτικής στον ίδιο χρόνο
26. didicit: το α΄ ενικό υποτακτικής όλων των χρόνων
27. cupidus: τα επιρρήματα στους τρεις βαθμούς
28. attulit: το β΄ ενικό οριστικής και προστακτικής ενεστώτα στις δύο φωνές
29. audita: το β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα και υποτακτικής παρατατικού στην ίδια φωνή
30. salutationum talium: η αφαιρετική ενικού.                (μονάδες 30: 75Χ0,4)
Γ.
1. Να δηλωθεί η απαγόρευση με τον εναλλακτικό τρόπο στα παραδείγματα που ακολουθούν:
α. Opibus urbis nolite confidere
β. Neminem credideritis patriae consulturum esse                          (μονάδες 4)
2.  Να τραπεί η σύνταξη σε παθητική στα παραδείγματα που ακολουθούν:
α.  Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem
β.  sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit                             (μονάδες 9)
3. Audita salutatione Caesar dixit: Να αναλυθεί η μετοχή στο αντίστοιχο είδος δευτερεύουσας πρότασης με όλους τους δυνατούς τρόπους.         (μονάδες 5)
4. Να εξαρτηθούν οι ακόλουθες προτάσεις από τη φράση της παρένθεσης και να τραπούν σε απαρεμφατικές:
α. Id exemplum sutorem quendam incitavit (sutor quidam dicebat)
β. «Oleum et operam perdidi» (sutor dicere solebat)
γ. Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit (sutor dicit/Caesar dicebat)                                         (μονάδες 8)
5. Να προσδιοριστεί η συντακτική θέση  των γενικών και δοτικών των κειμένων (μονάδες 4)
καλή δύναμη

Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2012

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ 1



ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 4 ΚΑΙ 5 ΤΟΥ ΑΔΙΔΑΚΤΟΥ 24
άσκηση 4
Όταν μας δίνουν μία κύρια πρόταση κρίσης, όπως στο παράδειγμά μας, και μας ζητούν να τη μεταφέρουμε στον πλάγιο λόγο, πρέπει να έχουμε υπόψη μας  ότι η πρόταση αυτή στον πλάγιο λόγο μπορεί να τραπεί σε:
1.       Δευτερεύουσα ειδική πρόταση· ως σύνδεσμο εισαγωγής επιλέγουμε το ὅτι· ως έγκλιση εκφοράς αφήνουμε την έγκλιση της κύριας πρότασης που θα μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο (απλή οριστική, δυνητική οριστική, δυνητική ευκτική)· αν η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο και η κύρια πρόταση που θα μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο εκφέρεται με απλή οριστική, τότε κατά κανόνα τρέπουμε την απλή οριστική σε ευκτική του πλαγίου λόγου· αλλαγή μπορεί να επέλθει και στο πρόσωπο.
2.       Ειδικό απαρέμφατο·  τρέπουμε το ρήμα της κύριας πρότασης που θα μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο σε απαρέμφατο στον χρόνο που βρίσκεται το ρήμα της (αν το ρήμα βρίσκεται σε παρατατικό, χρησιμοποιούμε το απρμφ. του ενεστώτα, ενώ, αν βρίσκεται σε υπερσυντέλικο, το απρμφ. παρακειμένου)· αν η πρόταση εκφέρεται με δυνητική έγκλιση (οριστική ή ευκτική), το απαρέμφατο συνοδεύεται από το ἄν (δυνητικό απαρέμφατο). Αν το υποκείμενο του ρήματος που θα τραπεί σε απαρέμφατο είναι διαφορετικό από το υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης, τότε θα γίνει αιτιατική (ετεροπροσωπία)
3.       Κατηγορηματική μετοχή, συνήθως σε αιτιατική, σπάνια σε ονομαστική.
Για να κάνουμε σωστά τη μεταφορά της κύριας πρότασης κρίσης από τον ευθύ λόγο στον πλάγιο, οφείλουμε να γνωρίζουμε τη σύνταξη του ρήματος εξάρτησης. Στην προκειμένη περίπτωση, το ρήμα λέγω, ως λεκτικό (το ρήμα κάποιες φορές λειτουργεί και ως κελευστικό [=διατάζω], οπότε συντάσσεται με τελικό απαρέμφατο) , συντάσσεται: α. με δευτ. ειδική πρότ., β. με ειδικό απρμφ. (όχι με κατηγορηματική μτχ.).
Με βάση τη σύνταξη αυτή, η κύρια πρόταση του παραδείγματος θα γίνει στον πλάγιο λόγο ή δευτ. ειδική πρότ. ή ειδικό απρμφ.:
α. δευτερεύουσα ειδική πρόταση: Κῦρος ἔλεξεν ὅτι τὰ  ἐν μέσῳ τούτων πάντα σατραπεύοιεν οἱ τοῦ αὑτοῦ ἀδελφοῦ φίλοι ( η απλή οριστική ενεστώτα έγινε ευκτική του πλαγίου λόγου σε ενεστώτα επειδή η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο· η αντωνυμία ἐμοῦ έγινε αὑτοῦ (αυτοπαθητική  γ΄ προσώπου) επειδή αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης [αυτοπάθεια]).
β. ειδικό απαρέμφατο: Κῦρος ἔλεξεν τὰ  ἐν μέσῳ τούτων πάντα σατραπεύειν τοὺς τοῦ αὑτοῦ ἀδελφοῦ φίλους ( η απλή οριστική ενεστώτα έγινε ειδικό απαρέμφατο ενεστώτα· η αντωνυμία ἐμοῦ έγινε αὑτοῦ επειδή αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης [αυτοπάθεια]· η ονομαστική οἱ φίλοι έγινε αιτιατική, τοὺς φίλους, λόγω ετεροπροσωπίας).
άσκηση 5
Το δέδοικα είναι παρακείμενος με σημασία ενεστώτα. Με την αντικατάστασή του από το ἐδεδοίκει, υπερσυντέλικος με σημασία παρατατικού, η εξάρτηση είναι πλέον από ιστορικό χρόνο, οπότε οι δευτερεύουσες προτάσεις που ακολουθούν πρέπει να αλλάξουν την έγκλιση εκφοράς τους, δηλαδή να εκφέρονται με ευκτική πλαγίου λόγου, εφόσον είναι δυνατόν. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, είναι δυνατή η αλλαγή έγκλισης επειδή καμία δευτερεύουσα δεν εκφέρεται με δυνητική έγκλιση. Πιο αναλυτικά:
α. μὴ οὐκ ἔχω: η υποτακτική ἔχω της δευτ. ενδοιαστικής θα γίνει ἔχοιμι· επειδή όμως άλλαξε το πρόσωπο του ρήματος εξάρτησης ( το δέδοικα, α΄πρόσωπο, έγινε ἐδεδοίκει, γ΄ πρόσωπο), θα γίνει γ΄ πρόσωπο (ἔχοι). Η αλλαγή προσώπου θα γίνει σε όλους τους εγκλιτικούς ρηματικούς τύπους που βρίσκονται σε α΄ ενικό.
β.  ὅ τι δῶ ἑκάστῳ τῶν φίλων: η απορηματική υποτακτική της πλάγιας θα γίνει δοίην και λόγω αλλαγής προσώπου ρήματος εξάρτησης δοίη.
γ. ἂν εὖ γένηται: η υποτακτική της υποθετικής θα γίνει γένοιτο· εδώ θα αλλάξει και ο υποθετικός σύνδεσμος ἄν, ο οποίος θα γίνει εἰ (αυτό συμβαίνει όταν λόγω πλαγίου λόγου αλλοιώνεται η υπόθεση και γίνεται εἰ + ευκτική πλαγίου λόγου)
δ. ἀλλὰ μὴ οὐκ ἔχω: η υποτακτική ἔχω της δευτ. ενδοιαστικής θα γίνει ἔχοιμι και λόγω αλλαγής προσώπου ρήματος εξάρτηση ἔχοι
ε. οἷς δῶ: η υποτακτική της αναφορικής πρότασης θα γίνει δοίην και λόγω αλλαγής προσώπου ρήματος εξάρτηση δοίη.
ΤΕΛΙΚΟ  
ὥστε οὐ τοῦτο  ἐδεδοίκει, μὴ οὐκ ἔχοι ὅ τι δοίη ἑκάστῳ τῶν φίλων, εἰ εὖ γένοιτο, ἀλλὰ μὴ οὐκ ἔχοι ἱκανοὺς οἷς δοίη  
Για τη δυνατότητα διατήρησης της αρχικής έγκλισης εκφοράς μιας δευτερεύουσας πρότασης παρά την εξάρτηση από ιστορικό χρόνο, θα γίνει αναφορά σε άλλη ανάρτηση.

Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2012

ΜΑΘΗΜΑ 32 (XXXII)



ΚΕΙΜΕΝΟ
   Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas; quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet. Quam multas imagines fortissimorum virorum— non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum—scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt! Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam. Sic enim -laudem et honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi esse ducendo- me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui.
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
1.   ΓΕΝΙΚΑ
·         Ρηματικό ουσιαστικό ουδ. Εν. Φωνής
·         Διαθέτει τέσσερις πτώσεις
·         = πλάγιες πτώσεις έναρθρου απρμφ. Ελληνικής
·         Θέμα Ενεστ. + -ndi ( γενική)
         -ndo ( δοτική)
         -ndum ( αιτιατική)
         -ndo ( αφαιρετική)
2.  ΣΗΜΑΣΙΑ ΠΤΩΣΕΩΝ
·         ΓΕΝΙΚΗ: απρόθετη - εμπρόθετη
Ø συμπλήρωμα ουσιαστ. – επιθ.
Ø συμπλήρωμα προθέσεων causagratia
·         ΔΟΤΙΚΗ:  απρόθετη
  •   σκοπό
·         ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ: πάντα εμπρόθετη
  1.  Σκοπό ή προορισμό
  2. Αναφορά
·         ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ: απρόθ. –εμπρόθ.
  1.  Απρόθετη: τρόπο
  2. Εμπρόθετη: αναφορά, αφετηρία
ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ
1.   ΓΕΝΙΚΑ
·      Ρηματικό επίθετο
·      Παθητική σημασία
·      Θέμα Ενεστ. +  κατάληξη -ndus, -nda, -ndum
·      Κλίνεται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα
·      Αντιστοιχεί στα εις –τεος ρηματικά επίθετα της ελληνικής
·      Γερουνδιακό + sum = παθητική περιφραστική συζυγία
2.  ΕΙΔΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ
α.  Προσωπική
·      το γερουνδιακό ανήκει σε ρήμα ενεργητικό μεταβατικό που συντάσσεται με αιτιατική
·      το γερουνδιακό συμφωνεί με το υποκείμενο του sum στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση
·      revocanda est fides // comprimendae sunt libidines
·      ΑΝΑΛΥΣΗ: debeo +  απρμφ. ενεστ.
Vulnera nobis sananda sunt =  vulnera sanare debemus
β.  Απρόσωπη
·      το γερουνδιακό ανήκει σε ρήμα αμετάβατο ή συντάσσεται με πτώση διαφορετική από αιτιατική
·      το γερουνδιακό στην ονομαστική ενικού του ουδετέρου
·      subveniendum rei publicae
·      ΑΝΑΛΥΣΗ: debet +  απρμφ. ενεστ.
Tibi subveniendum rei publicae =  debet te subvenire rei publicae


παρατηρήσεις

  1. το ποιητικό αίτιο του γερουνδιακού σε δοτική
  2. το sum μπορεί να παραλείπεται και να υπονοείται σε διαφορετικό τύπο κάθε φορά.
       τα γερούνδια του κειμένου και η συντακτική τους θέση
¬  ad intuendum:  εμπρόθετη αιτιατική γερουνδίου που δηλώνει τον σκοπό της ενέργειας του reliquerunt
¬  ad imitandum: εμπρόθετη αιτιατική γερουνδίου που δηλώνει τον σκοπό της ενέργειας του reliquerunt
¬  gerendi:  γενική γερουνδίου ως συμπλήρωμα στο cupidus (γεν. αντικειμενική)
¬  administrandi:  γενική γερουνδίου ως συμπλήρωμα στο cupidus (γεν. αντικειμενική)
¬  colendo: αφαιρετική γερουνδίου, επιρρηματ. προσδιορ. τρόπου στο conformabam
¬  cogitando:  αφαιρετική γερουνδίου, επιρρηματ. προσδιορ. τρόπου στο conformabam
¬  expetendo: αφαιρετική γερουνδίου, επιρρηματ. προσδιορ. τρόπου, επεξήγηση στο sic
¬  ducendo: αφαιρετική γερουνδίου, επιρρηματ. προσδιορ. τρόπου, επεξήγηση στο sic 
       sapientium: γεν. υποκ/κή στο voces
       exemplorum: γεν. συμπλήρωμα (γεν. αντικ/κή) στο plena
       litterarum: γεν. υποκ/κή στο lumen
       virorum: γεν. κτητική στο imagines
       corporis: γεν. αντικ/κή στο cruciatus
       mortis: γεν. επεξηγηματική στο pericula
       parvi: γεν. κατηγορηματ. αξίας στο pericula
ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΜΑΘ.32
1.   ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
  • excellentes =  qui excellebant
2.  ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ
  •  nisi lumen accederet =  lumine non accedente
3.  Ο ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
  •   nisi accederet -  iacerent:  υπόθεση αντίθεση προς την πραγματικότητα για το παρόν
  •  nisi accessisset -  iacuissent: υπόθεση αντίθεση προς την πραγματικότητα για το παρελθόν.
  •   nisi accedit -  iacent:  ανοιχτή υπόθεση στο παρόν
  •   nisi accessit -  iacuerunt/iacuere: ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν
  •   nisi accedet/ accesserit- iacebunt: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον
  •   nisi accedat -  iaceant: υπόθεση δυνατή ή πιθανή για παρόν ή μέλλον
4.  ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ
  • cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam =
cupidus bene gerendae et administrandae rei publicae
  • colendo et cogitando homines excellentes =
colendis et cogitandis hominibus excellentibus
  • laudem et honestatem expetendo =
laude et honestate expetenda/expetendis
5.  ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ
Ον. ρημ. τύπος
Συντ. θέση
Υποκείμ.
¨        esse
¨        obicere
ειδ. απρμφ., αντικ. στο ducendo
τελ. απρμφ., αντικ. στο potui
cruciatus-pericula
ego (ταυτοπρ.)