ΜΑΘΗΜΑ 28 (XXVIII)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit. Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit. Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit. Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. Noli spectare quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

•       με ονόματα πόλεων ή μικρών νησιών η έννοια του τόπου δηλώνεται ως εξής:

Ø  στάση σε τόπο:   α. απλή γενική, όταν το όνομα είναι α΄ή β΄κλίσης ενικού αριθμού: in custodiam Ephesi tradidit, β. απλή αφαιρετική, όταν το όνομα είναι α΄ ή β΄κλίσης πληθυντικού αριθμού ή γ΄ κλίσης: is Athenis… fuit

Ø  κίνηση σε τόπο: απλή αιτιατική: Romam mitte, Athenas fugit

Ø  κίνηση από τόπο (απομάκρυνση): απλή αφαιρετική: Epheso rediens tecum deduc, Roma Athenas fugit

•       nostri: μπορεί να είναι: α. γεν. εν. αρσ. της κτητ. αντων. (αυτό είναι εδώ· προσδιορίζει ομοιόπτωτα το Aesopi), β. ον. πλ. αρσ. της κτητ. αντ., γ. γεν. πληθ. της προσωπ. αντων. α΄ προσ.

•       tibi: δοτ. ποιητ. αιτίου στο notus

•  menses:  a. συντακτικά, δηλώνει τον χρόνο (αιτιατική χρόνου), β. ως ισοσύλλαβο σχηματίζει γενική πληθυντικού σε –ium

•       pro libero: το εμπρόθ. δηλώνει παρομοίωση και έχει θέση κατηγορουμένου στο is

•       libero: επειδή το αρσενικό είναι σε –er (liber), σχηματίζει υπερθετικό με την κατάληξη  -rimus (liber-rimus)

•   abiit: στους συντελικούς χρόνους έχει ένα i εφόσον ύστερα από αυτό ακολουθεί s:  abisti, abiit, abiimus, abistis / abisse/ abissem,…

•       servus, Epicureum, Sardianus: ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί, παραθέσεις

•       diligentia: αφαιρ. του τρόπου στο mitte

•    rediens: Προσοχή στην κλίση: redeuntis, redeunti, redeuntem, rediens, redeunte (είναι επιρρηματική) /redeuntes, redeuntium, …

•       deduc: σχηματίζει το β΄ενικό προστακτικής ενεστώτα χωρίς το –e

•   noli spectare: η απαγόρευση δηλώνεται με δύο τρόπους:α. β΄πρόσωπο προστακτ. ενεστ. του ρ. nolo + απρμφ. ενστ., β. ne + υποτακτ. πρκ.

•       quanti, preti, nihili: γεν. κατηγορηματ. αξίας

•       dolore: αφαιρ. οργαν. μέσου, αντικ. στο adfectus est

•       adfectus est

Ø  το ρήμα facio, απλό, έχει παθητικό το fio· σύνθετο με πρόθεση σχηματίζει το παθητικό από το θέμα του ενεργητικού: adficio à adficior, adfectus sum, adfici

Ø  ενώ το ρήμα facio, απλό, σχηματίζει β΄ ενικό προστακτ. ενεργ. ενεστ. fac (δηλαδή χωρίς το e), σύνθετο με πρόθεση διατηρεί το e: adfice

•  nihil: nullius rei, nulli rei, nihil, nulla re // (σε ορισμένες γραμματικές δίνεται πληθυντικός) nullae res, nullarum rerum, …

• gratius: επίθετο συγκριτικού (ονομαστική ενικού ουδετέρου) και όχι επίρρημα (κατηγορούμενο στο nihil)

•       quam recuperatio: ο β΄ όρος σύγκρισης εκφέρεται: α. quam + ομοιόπτωτα, β. απλή αφαιρετική (recuperatione)

•       possit: η παρουσία ονομαστικών στην πρόταση θέλει το ρήμα προσωπικό.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΜΑΘ.28

1.   ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

§  notus =  qui notus est

§  rediens =  dum  redis

2.  ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ - ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ

§  cum… cognovisset: δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στα  comprehendit -  tradidit. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι εμφανής ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· υπερσυντελίκου (cognovisset) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο (comprehendit -  tradidit)· δηλώνει το προτερόχρονο.

§  quanti homo sit: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση,  αντικείμενο του  spectare· εισάγεται με την ερωτηματική  αντωνυμία   quanti (μερική άγνοια)· εκφέρεται με υποτακτική επειδή θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης· χρόνου  ενεστώτα επειδή εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (noli spectare )  και δηλώνει το  σύγχρονο.

§  qui tam nihili est: αναφορική πρόταση· εκφέρεται με οριστική (πραγματικό).

§  ut… possit… fugitivi: δευτερεύουσα συμπερασματική επιρρηματική πρόταση. Εισάγεται με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ut (nihil) [ αποφατική]· εκφέρεται με υποτακτική επειδή στα λατινικά το συμπέρασμα θεωρείται πάντα μια υποκειμενική κατάσταση· χρόνου ενεστώτα επειδή η εξάρτηση είναι από αρκτικό χρόνο ( est  adfectus)· αναφέρεται στο παρόν-μέλλον. Έχουμε ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων· το συμπέρασμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του. Χρησιμεύει ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος στο est  adfectus.

3.  ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ

§  hominem investiga =  noli investigare hominem /  ne hominem investigaveris

§  Romam mitte =  noli mittere Romam /  ne miseris Romam

§  tecum deduc =  noli tecum deducere /  ne tecum deduxeris

§  noli srectare =  ne spectaveris

4.  quam recuperatio (fugitivi):συντακτικό ισοδύναμο = recuperatione (fugitivi).