ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ

1.   ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΜΕ ΡΗΜΑ ΣΕ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΕ ΡΗΜΑ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ

α. ΘΕΩΡΙΑ

·   Για να γίνει τροπή, πρέπει το ρήμα να είναι μεταβατικό (συνήθως συντάσσεται με αιτιατική).

·  Το υποκείμενο γίνεται ποιητικό αίτιο· αν είναι έμψυχο, εκφέρεται εμπρόθετα (a/ab/abs + αφαιρετική: παραδείγμ. 2,4,….  )· αν είναι άψυχο, δηλώνεται με απλή αφαιρετική (παραδ. 1,3)

·   Το ρήμα τρέπεται στον αντίστοιχο τύπο της παθητικής φωνής· στους περιφραστικούς τύπους λαμβάνεται  υπόψη το γένος και ο αριθμός του καινούριου υποκειμένου (1, 2, 5).

·   Το αντικείμενο, συνήθως σε αιτιατική,  γίνεται υποκείμενο σε ονομαστική

·   Αν το ρήμα συντάσσεται με δύο αντικείμενα, υποκείμενο γίνεται το άμεσο (1, 3, 4,5,7)

β. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1.  Quod illic appensum civitati nomen dedit =  quo illic appenso civitati nomen datum est

2.  Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine =  a Catone  allata est  quodam die in curiam ficus praecox ex Carthagine

3.  Id exemplum sutorem quendam incitavit , ut corvum doceret parem salutationem =  eo exemplo sutor quidam incitatus est, ut corvus doceretur (ab eo = sutore) parem salutationem

4.  Sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit  =  a sutore, cupido pecuniae, is Caesari allatus est

5.  Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt =  quam ob rem ab  accusatoribus non Asiae nomen Murenae obiectun est

6.  (adulescens) fortior hoste, hasta eum transfixit =  (ab adulescente) fortiore se (χρησιμοποιήθηκε η προσωπική αντωνυμία γ΄ προσώπου με σημασία αυτοπάθειας επειδή είναι το ίδιο πρόσωπο με το υποκείμενο του ρήματος, το is), hasta is transfixus est

7.  Quam multas imagines fortissimorum virorum scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt! =  Quam multae imagines fortissimorum virorum a scriptoribus et Graecis et Latinis nobis relictae sunt!

2.   ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΕ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ

α. ΘΕΩΡΙΑ

·   το απαρέμφατο  πρέπει να προέρχεται από  ρήμα που συντάσσεται με αιτιατική.

·  Το υποκείμενο του απαρεμφάτου γίνεται ποιητικό αίτιο· αν είναι έμψυχο, εκφέρεται εμπρόθετα (a/ab/abs + αφαιρετική)· αν είναι άψυχο, δηλώνεται με απλή αφαιρετική.

·   Το απαρέμφατο τρέπεται στον αντίστοιχο τύπο της παθητικής φωνής· στους περιφραστικούς τύπους λαμβάνεται  υπόψη το γένος και ο αριθμός του καινούριου υποκειμένου.

·   Το αντικείμενο του απρμφ., συνήθως σε αιτιατική, γίνεται υποκείμενο σε ονομαστική

·   Αν προέρχεται από  ρήμα που συντάσσεται με δύο αντικείμενα, υποκείμενο γίνεται το άμεσο

β. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1.  Nasica sensit illam domini iussu id dixisse =  Nasica sensit ab illa domini iussu id dictum esse

2.  eum instituerat haec dicere =  instituerat ab eo haec dicta esse

3.  quae homines deis immortalibus consecrare solent =  quae homines deis immortalibus consecrari solent

3.   ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΜΕ ΟΡΙΣΤΙΚΗ  Ή ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΚ. Ή ΥΠΡΣ. ΕΝΕΡΓ. ΦΩΝΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ ΠΑΘΗΤ. ΠΡΚ.

α. ΘΕΩΡΙΑ

Όταν μας ζητήσουν να συμπτύξουμε σε μετοχή μία πρόταση που εκφέρεται με οριστική ή υποτακτική ενεργητικού παρακειμένου ή υπερσυντελίκου και δηλώνεται το προτερόχρονο,  δουλεύουμε ως εξής:

1.  επειδή δεν απαντά μτχ.  ενεργητ.  παρακ., καταφεύγουμε στη χρήση της   μτχ.  παθητ. παρακ.

2.  για να καταστεί δυνατή η χρήση μτχ. παθητ. παρακ. απαιτούνται τα εξής:

•   το ρήμα που θα γίνει μτχ. πρέπει να συντάσσεται με αιτιατική· διαφορετικά, δεν είναι δυνατή η μετατροπή της πρότασης σε μτχ.

•   η σύνταξη από ενεργητική να γίνει παθητική (με όλες τις αλλαγές)

3.  αν το υποκείμενο της μτχ. μετά την μετατροπή της σύνταξης σε παθητική έχει και άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση στην οποία θα ενταχθεί η μτχ., τότε η μτχ. θα είναι συνημμένη, θα  μπει δηλ. στην πτώση στην οποία βρίσκεται η λέξη που ταυτίζεται με το υποκείμενό της

4.  αν το υποκείμενο της μτχ. δεν έχει και άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση στην οποία θα ενταχθεί η μτχ., τότε η μτχ. θα είναι απόλυτη και  θα  μπει σε πτώση αφαιρετική

β. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1.  Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit =  Murenam laudare debemus, Asia visa

2.  quod ut praedones animadverterunt, ianuae appropinquaverunt =  quo animadverso, praedones ianuae appropinquaverunt

4.   ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΓΕΡΟΥΝΔΙΟΥ ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ

α. ΘΕΩΡΙΑ

1.  το αντικείμενο του γερουνδίου παίρνει την πτώση του γερουνδιακού και γίνεται υποκείμενό του· διατηρεί όμως το γένος και τον αριθμό του: ars scribendi epistulas = ars scribendi epistularum

2.  το γερούνδιο γίνεται γερουνδιακό· συμφωνεί όμως με το ουσιαστικό – με το υποκείμενό του - στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση: ars scribendi epistularum = ars scribendarum epistularum

β. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1.  cupidus bene gerendi rem publicam =  cupidus bene gerendae rei publicae

2.  cogitando homines excellentes =  cogitandis hominibus excellentibus

5.   ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ debeo +  απαρέμφατο ΣΕ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ

α. ΘΕΩΡΙΑ

1.  το απαρέμφατο δίνει το γερουνδιακό· αν το απρμφ. προέρχεται από ρήμα που συντάσσεται με αιτιατική, η σύνταξη είναι προσωπική

2. το άμεσο αντικείμενο του απαρεμφάτου σε αιτιατική  γίνεται ονομαστική και καθορίζει το πρόσωπο και τον αριθμό του ρήματος sum

3.  ο τύπος του ρήματος debeo δίνει τον χρόνο και την έγκλιση στο ρήμα sum

4.  το πρόσωπο του ρήματος debeo δίνει το ποιητικό αίτιο, το οποίο τίθεται σε δοτική

β. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Murenam laudare debemus =  Murena laudandus nobis est