Δευτέρα 6 Ιανουαρίου 2014

αδίδακτο: ο άνθρωπος προ του θανάτου



Κείμενο
῞Ο, ἦ δ' ὅς, ἴσως οὐκ ἂν πολλοὺς πείσαιμι λέγων. εὖ γὰρ ἴσθι, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ὅτι, ἐπειδάν τις ἐγγὺς ᾖ τοῦ οἴεσθαι τελευτήσειν, εἰσέρχεται αὐτῷ δέος καὶ φροντὶς περὶ ὧν ἔμπροσθεν οὐκ εἰσῄει. οἵ τε γὰρ λεγόμενοι μῦθοι περὶ τῶν ἐν ῞Αιδου, ὡς τὸν ἐνθάδε ἀδικήσαντα δεῖ ἐκεῖ διδόναι δίκην, καταγελώμενοι τέως, τότε δὴ στρέφουσιν αὐτοῦ τὴν ψυχὴν μὴ ἀληθεῖς ὦσιν· καὶ αὐτός—ἤτοι ὑπὸ τῆς τοῦ γήρως ἀσθενείας ἢ καὶ ὥσπερ ἤδη ἐγγυτέρω ὢν τῶν ἐκεῖ μᾶλλόν τι καθορᾷ αὐτά—ὑποψίας δ' οὖν καὶ δείματος μεστὸς γίγνεται καὶ ἀναλογίζεται ἤδη καὶ σκοπεῖ εἴ τινά τι ἠδίκησεν. ὁ μὲν οὖν εὑρίσκων ἑαυτοῦ ἐν τῷ βίῳ πολλὰ ἀδικήματα καὶ ἐκ τῶν ὕπνων, ὥσπερ οἱ παῖδες, θαμὰ ἐγειρόμενος δειμαίνει καὶ ζῇ μετὰ κακῆς ἐλπίδος· τῷ δὲ μηδὲν ἑαυτῷ ἄδικον συνειδότι ἡδεῖα ἐλπὶς ἀεὶ πάρεστι καὶ ἀγαθὴ γηροτρόφος, ὡς καὶ Πίνδαρος λέγει.  (Πλάτων, Πολιτεία, 330d-331a)
Σχόλια
ἦ δ' ὅς = είπε αυτός -  τοῦ οἴεσθαι: γενική έναρθρου απρμφ., της αφετηρίας από το προθετικό επίρρημα ἐγγύς -  τελευτήσειν: ειδ.  απρμφ., αντικ. του οἴεσθαι – δίκην δίδωμί (τινι) = τιμωρούμαι – καταγελῶμαι = περιφρονούμαι, γίνομαι αντικείμενο χλευασμού, εμπαιγμού – στρέφω τὴν ψυχήν = βασανίζω, ξεσηκώνω, εκφοβίζω, πτοώ την ψυχή - μὴ ἀληθεῖς ὦσιν: δευτ. ενδοιαστική πρότ.- ὥσπερ ὢν: αιτιολογική μτχ. (ψευδής αιτιολογία) – δεῖμα, τό = φόβος, τρόμος - ὥσπερ οἱ παῖδες [ἐγείρονται]: δευτ. αναφορ.-παραβολική πρότ. – δειμαίνω = φοβάμαι
Παρατηρήσεις
1.     Να γραφεί ό,τι ζητείται για καθέναν από τους τύπους που ακολουθούν:
§  , , ἢ, ὅ, ὅς, οἵ, ὧν, ὤν: γραμματική αναγνώριση
§  πολλούς: ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
§  ἴσθι: οι ονοματικοί ρηματικοί τύποι στον ίδιο χρόνο
§  ἐγγύς: τα παραθετικά του
§  οἴεσθαι: το β΄ ενικό οριστικής στον ίδιο χρόνο
§  τελευτήσειν: ο αντίστοιχος τύπος στον ενεστώτα
§  εἰσέρχεται: ο αντίστοιχος τύπος στις άλλες εγκλίσεις στον ίδιο χρόνο
§  αὐτῷ: το είδος της αντωνυμίας
§  δέος: η δοτική ενικού
§  φροντίς: η δοτική και αιτιατική ενικού και η γενική και δοτική πληθυντικού
§  εἰσῄει: τα υπόλοιπα πρόσωπα στον ίδιο χρόνο
§  λεγόμενοι: ο αντίστοιχος τύπος στον παρακείμενο
§  ἀδικήσαντα: η ονομαστική ενικού στα τρία γένη στον χρόνο και στη φωνή που βρίσκεται
§  διδόναι: το β΄ ενικό σε όλες τις εγκλίσεις στον χρόνο και στη φωνή που βρίσκεται
§  ἀληθεῖς: τα παραθετικά του
§  τοῦ γήρως: οι υπόλοιπες πλάγιες πτώσεις
§  καθορᾷ: το α΄ ενικό όλων των χρόνων στην οριστική
§  ἀναλογίζεται: ο αντίστοιχος τύπος στον μέλλοντα και στον παρακείμενο
§  οἱ παῖδες: οι πλάγιες πτώσεις και στους δύο αριθμούς
§  κακῆς ἐλπίδος: οι πλάγιες πτώσεις της συνεκφοράς στους δύο αριθμούς
§  κακῆς, ἡδεῖα, ἀγαθή: ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
§  πάρεστι: η οριστική, υποτακτική και προστακτική σε όλα τα πρόσωπα
2.     Να εντοπιστούν οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις του κειμένου και να προσδιοριστεί ο συντακτικός τους ρόλος.
3.     Να προσδιοριστεί το είδος των λανθανόντων υποθετικών λόγων του κειμένου.
4.     εὖ γὰρ ἴσθι, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ὅτι, ἐπειδάν τις ἐγγὺς ᾖ τοῦ οἴεσθαι τελευτήσειν, εἰσέρχεται αὐτῷ δέος: Να αντικατασταθεί η δευτερεύουσα ειδική πρόταση του αποσπάσματος με κατηγορηματική μτχ.
5.     Να μεταφερθεί η δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση του κειμένου στον ευθύ λόγο.
6.     εὖ γὰρ ἴσθι, ὦ Σώκρατες, ὅτι, ἐπειδάν τις ἐγγὺς ᾖ τοῦ οἴεσθαι τελευτήσειν, εἰσέρχεται αὐτῷ δέος καὶ φροντὶς περὶ ὧν ἔμπροσθεν οὐκ εἰσῄει: Να εξαρτηθεί η περίοδος από το Κέφαλος παρῄνει.
7.     ὁ μὲν οὖν εὑρίσκων ἑαυτοῦ ἐν τῷ βίῳ πολλὰ ἀδικήματα καὶ ἐκ τῶν ὕπνων, ὥσπερ οἱ παῖδες, θαμὰ ἐγειρόμενος δειμαίνει καὶ ζῇ μετὰ κακῆς ἐλπίδος: Να εξαρτηθεί από το Κέφαλος ἔλεγε και να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με όλους τους δυνατούς τρόπους.
8.     Να γίνει η σύνταξη παθητική στα παραδείγματα που ακολουθούν:
§  ῞Ο ἴσως οὐκ ἂν πολλοὺς πείσαιμι λέγων
§  εἴ τινά τι ἠδίκησεν


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου