Σάββατο 24 Δεκεμβρίου 2011

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ


ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
 Το πρόσωπο ή το πράγμα για το οποίο γίνεται λόγος στην πρόταση

Ρ
Η
Μ
Α
Τ
Ο
Σ
1.   προσωπικού:
¬ ουσιαστικό, ουσιαστικοποιημένο επίθετο, αντωνυμία, επιθετική μτχ.3
¬ αριθμητικό, απρμφ., εμπρόθετος προσδ., επίρρημα, ± άρθρο2,
¬ ουσιαστικοποιημένη λέξη ή φράση1,
¬ ολόκληρη πρότ.4
2.   απρόσωπου ρήμ.-απρόσωπης έκφρασης:
¬ απρμφ. ειδικό5 ή τελικό6
¬ δευτ. ονοματική πρότ. (ειδική7, ενδοιαστική8, πλάγια9)
¬ σύστοιχη έννοια (δεῖ: ἔνδεια-χρεία, μέτεστι: μετουσία, μέλει: μέλησις/μέλημα10, παρεσκεύαστο: παρασκευή, πολεμεῖται: πόλεμος,…)
Α
Π
Ρ
Μ
Φ
1.  ταυτοπροσωπία: ονομαστική (παραλείπεται και εννοείται σε ονομαστική)11
2.  ετεροπροσωπία: αιτιατική (συνήθως υπάρχει)12,20
3.  απρόσωπης σύνταξης: αιτιατική (υπάρχει ή προκύπτει από τη δοτ. προσωπική που συνοδεύει το απρόσ. ρήμα)13,21
Μ
Τ
Χ
στο γένος, στην πτώση και στον αριθμό της μτχ.14,15

Π
Α
Ρ
Α
Τ
Η
Ρ
Η
Σ
Ε
Ι
Σ
1.   το υποκείμενο του προσωπικού ρήματος, όταν είναι κλιτή λέξη ή έναρθρη φράση, τίθεται σε πτώση ονομαστική
2.   το υποκ. του προσωπικού ρήμ. μπορεί να παραλείπεται, όταν είναι μία από τις προσωπικές αντωνυμίες α΄16 ή β΄ προσώπου (ενικού - πληθυντικού, όταν πρόκειται για τα ρήμ. λέγουσιν ή φασίν και υποκ. είναι το ἄνθρωποι, όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα, κτλ.
3.   το υποκ. του απρμφ. στην ετεροπροσωπία μπορεί να παραλείπεται όταν:
     είναι γενικό και αόριστο (τινὰ, τινὰς, ἀνθρώπους),
     είναι το ίδιο με το αντικείμενο του ρήμ.17
     ταυτίζεται με τη δοτική προσωπική (απρόσωπη σύνταξη)18
4.   οποιαδήποτε κλιτή λέξη έχει θέση υποκειμένου, ανεξάρτητα από την πτώση στην οποία βρίσκεται, στη νέα ελληνική κατά κανόνα αποδίδεται με ονομαστική: ῾Ρᾳδίας δ' ἡγοῦμαι τὰς ἀποδείξεις εἶναι = θεωρώ ότι οι αποδείξεις είναι εύκολες //  τούτων πραχθέντων, οἱ μὲν ἐπὶ Σικυῶνος ἀπῆλθον = όταν έγιναν αυτά, …
5.   όταν αντικ. των ρημ. οἴομαι, ἡγοῦμαι, φημί είναι τα απρμφ. δεῖν, χρῆναι, ἀνάγκη(ν) εἶναι, το υποκ. του απρμφ. που εξαρτάται από τα απρόσωπα στην ταυτοπροσωπία τίθεται συνήθως σε ονομαστ.19
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1.   οὗτοι συμβουλὴν ᾠήθησαν εἶναι τὸ Γνῶθι σαυτόν 
2. τὸ μὲν οὖν ἐπιτιμᾶν ἴσως φήσαι τις ἂν ῥᾴδιον καὶ παντὸς εἶναι
3.   οἱ τελευτήσειν μέλλοντες πρόνοιαν ποιοῦνται σφῶν αὐτῶν.
4.   Χειρίσοφος μὲν οὖν καὶ ὅσοι ἐδυνήθησαν τοῦ στρατεύματος ἐνταῦθα ἐστρατοπεδεύσαντο.
5.   λέγεται καὶ τοὺς θεοὺς ὑπὸ Διὸς βασιλεύεσθαι.
6.    ἔτι καὶ νῦν ἔξεστιν αὐτῷ μὴ κινδυνεύειν.
7.   ἠγγέλθη αὐτῷ ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε
8.   φοβερὸν γὰρ μὴ ἀδύνατοι γένωνται τιμωρήσασθαι τοὺς ἀδικήσαντας.
9.    ἄδηλον ἦν, εἰ συνοίσουσιν αἱ διαλλαγαὶ τῇ πόλει.
10.    μέλει ( μέλησις/μέλημα) γάρ μοι τούτων μᾶλλον ἢ τῶν ἄλλων
11. δοκεῖς μοι, ὦ ᾿Αντιφῶν, ( σὺ) ὑπειληφέναι με ἀνιαρῶς ζῆν
12. Σωκράτης δὲ πάντα μὲν ἡγεῖτο θεοὺς εἰδέναι.
13. προσήκει πᾶσι ( = πάντας) μισεῖν τοὺς τοιούτους
14. ἀκούσας ταῦτα ὁ Κλέαρχος ἐν ἑαυτῷ ἐγένετο· καὶ παυσάμενοι ἀμφότεροι κατὰ χώραν ἔθεντο τὰ ὅπλα.
15. ᾿Αμφισβητοῦντος δὲ τούτου καὶ λοιδορίας αὐτοῖς γενομένης ἄλλοι μὲν πολλοὶ συνέδραμον.
16. Εἰ γάρ τι τοιοῦτον ἐποιοῦμεν, οὐκ ἂν Λυσίμαχος ἦν ὁ λυπούμενος ὑπὲρ αὐτῶν
17. ᾿Αγησίλαος ἐκέλευσε τοὺς ἱππέας βοηθεῖν.
18. ἔξεστι τοῖς ἐφόροις ἀκρίτους ἀποκτεῖναι τοσούτους.
19. βδελυρὸς καὶ ὑβριστὴς ᾤετο δεῖν εἶναι.
20. τὸ τοίνυν μαντεῖον, πάντες ἂν ὁμολογήσειαν ἀρχαιότατον εἶναι καὶ κοινότατον καὶ πιστότατον, οὐ μόνον ἔγνω τόθ' ἡμετέραν εἶναι Μεσσήνην
21. ἔδει γὰρ καὶ τοὺς ᾿Αθηναίους ναυσί τε καὶ στρατιᾷ ὡς πλείστῃ ἐπὶ τοὺς Χαλκιδέας παραγενέσθαι.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου