αδίδακτο 6

ΚΕΙΜΕΝΟ

᾿Εδόκει1 δέ μοι καὶ εἰς τὸ δοκιμάζειν φίλους ὁποίους ἄξιον2 κτᾶσθαι φρενοῦν3 τοιάδε λέγων4• Εἰπέ μοι, ἔφη, ὦ Κριτόβουλε, εἰ δεοίμεθα φίλου ἀγαθοῦ, πῶς ἂν ἐπιχειροίημεν σκοπεῖν; ἆρα πρῶτον μὲν ζητητέον5, ὅστις ἄρχει6 γαστρός τε καὶ φιλοποσίας καὶ λαγνείας καὶ ὕπνου καὶ ἀργίας; ὁ γὰρ ὑπὸ τούτων κρατούμενος οὔτ' αὐτὸς ἑαυτῷ δύναιτ' ἂν οὔτε φίλῳ τὰ δέοντα πράττειν. Μὰ Δί' οὐ δῆτα7, ἔφη. Οὐκοῦν τοῦ μὲν ὑπὸ τούτων ἀρχομένου ἀφεκτέον8 δοκεῖ σοι εἶναι; Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη. Τί γάρ; ἔφη, ὅστις δαπανηρὸς ὢν μὴ9 αὐτάρκης ἐστίν, ἀλλ' ἀεὶ τῶν πλησίον δεῖται, καὶ λαμβάνων μὲν μὴ δύναται ἀποδιδόναι, μὴ10 λαμβάνων δὲ τὸν μὴ9 διδόντα μισεῖ, οὐ δοκεῖ σοι καὶ οὗτος χαλεπὸς φίλος εἶναι; Πάνυ γ’, ἔφη. Οὐκοῦν ἀφεκτέον8 καὶ τούτου; (Ξενοφών, Απομνημονεύματα, 2,6,1-3)
                                              ΣΧΟΛΙΑ
1. η προσπάθεια μετάφρασης με βάση τη σειρά των λέξεων του αρχαίου κειμένου πολλές φορές αποδεικνύεται αναποτελεσματική διότι δεν παράγει δόκιμο νεοελληνικό λόγο· γι’ αυτό επιβάλλεται η τοποθέτηση των λέξεων σε σειρά αποδεκτή από τη νέα ελληνική. Για παράδειγμα, στην πρώτη ημιπερίοδο, αν δε σημειωθεί αλλαγή της θέσης των λέξεων  (ἐδόκει δέ μοι φρενοῦν καὶ εἰς τὸ δοκιμάζειν φίλους ὁποίους ἄξιον κτᾶσθαι λέγων τοιάδε), είναι πολύ δύσκολο να  γίνει κατανοητό το νόημά της. Στη σωστή αλλαγή της σειράς των λέξεων καθοριστικός είναι ο ρόλος της σύνταξης.
2.  συχνά από τις απρόσωπες εκφράσεις παραλείπεται το ἐστί(ν)
3.  φρενῶ  τινα εἴς τι = καθοδηγώ κάποιον σε κάτι
4.  η μτχ. σε ονομαστική δηλώνει ότι το ρήμα ἐδόκει είναι προσωπικό
5.  ζητητέον ἐστί = δεῖ ζητεῖν
6.  τα ρήματα που δηλώνουν εξουσία συντάσσονται με γενική
7.  ενν. αὐτὸς ἑαυτῷ δύναιτ' ἂν οὔτε φίλῳ τὰ δέοντα πράττειν
8.  ρηματ.  επίθ. του ἀπέχομαι ( = [+ γεν.] μένω μακριά από κάτι )· ανάλυση: ἀφεκτέον εἶναι = δεῖν ἀπέχεσθαι, ἀφεκτέον ἐστίν = δεῖ ἀπέχεσθαι 
9.  η παρουσία της άρνησης μή στην αναφορική πρότ. ή στην επιθετική μτχ. δίνει και υποθετική χροιά (αναφορικοϋποθετική πρότ., αναφορικοϋποθετική μτχ.)
10. η άρνηση μή είναι ένα από τα κριτήρια χαρακτηρισμού μιας μτχ. ως υποθετικής