ΜΑΘΗΜΑ 38 (XXXVIII)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen. Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque dum aliqua vox congruens proposito audiretur. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia puellae dixit : «ego libenter tibi mea sede cedo». Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit. Nam mortua est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amavit; postea is puellam in matrimonium duxit.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

peto + αιτιατ. + δοτ. χαριστ. (filiae)

 quodam:  επιθ. προσδ. στο sacello

  aliqua:  aliqui, aliqua, aliquod (αόριστη επιθετική αντων.· ουδέτερο πληθ.: aliqua)

 proposito:  αντικ. στο congruens

  mora:  αφαιρ. αιτίας στο fessa

  standi:  γενική γερουνδίου, συμπλήρωμα στο mora

  fessa: αιτιολογική μτχ. ή επιρρηματ. κατηγορ. τρόπου

  rogo + αιτιατική (άμεσο) + βουλητική πρόταση (έμμεσο)

  cedo + αφαιρετική + δοτ. χαριστική

  loco/sede:  αφαιρετικές, αντικ. στα cederet/cedo αντίστοιχα

  sibi/tibi:  δοτ. χαριστικές στα cederet/cedo αντίστοιχα

  libenter:  libentius -  libentissime

  sede: γεν. πληθ. sedum (απαντάται και τύπος sedium)

  (Hoc) dictum: αιτιατική, αντικείμενο στο confirmavit

 mortua est:  μτχ. μέλλ. moriturus· β΄εν. οριστ. ενεστ.  moreris

  multum -  plus -  plurimum

 duxit: β΄ενικό προστακτ. ενεστ. duc

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 38

1.   ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ

• dum petit =  petens
• dum vixit =  viventem (αν και εκφέρεται με παρακείμενο, γίνεται ενεστώτα επειδή δηλώνει το σύγχρονο · αιτιατική ενικού θηλυκού γένους, επειδή είναι συνημμένη στο quam)

2.   ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

• vox congruens proposito audiretur =  vox quae congruebat proposito audiretur
• puella…fessa… rogavit =  puella… quia fessa est/erat… rogavit (αντικ. αιτιολ.)

                         =  puella… quia fessa esset… rogavit (υποκ. αιτιολ.)

    =   puella…  cum fessa esset… rogavit (αιτιολογία αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)

3.  ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΜΕ ΤΟΝ dum

• dum… petit… sororis:  σύγχρονο· συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μία άλλη πράξη
• dum… audiretur: υστερόχρονο· η πράξη περιγράφεται ως προσδοκία ή επιδίωξη
• dum vixit: σύγχρονο· παράλληλη διάρκεια

4.  ut sibi paulisper loco cederet: δευτ. βουλητική πρόταση, έμμεσο αντικ. του ρ. rogavit. Εισάγεται με τον καταφατικό βουλητικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή το περιεχόμενό της είναι απλά επιθυμητό· χρόνου παρατατικού   επειδή η εξάρτηση είναι από ρήμα ιστορικού χρόνου (rogavit). Προσοχή!!! Στις βουλητικές έχουμε ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων: η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός κύριας-δευτερεύουσας) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Στον ευθύ λόγο θα γίνει   κύρια πρόταση επιθυμίας με προστακτική ή υποτακτική: matertera, mihi paulisper loco cedas / cede.

5.  ΕΥΘΥΣ-ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Tum Caecilia puellae dixit : «ego libenter tibi mea sede cedo» = Tum Caecilia puellae dixit  se libenter illi sua sede cedere

6.  ΠΛΑΓΙΟΣ-ΕΥΘΥΣ

rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet = matertera, mihi paulisper loco cedas / cede

7. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ

Ον. ρημ. τύπος	Συντ. θέση	Υποκείμ.
¨        congruens ¨        fessa	επιθετ. μτχ. αιτιολογική μτχ.	vox puella