αδίδακτο 2

ΚΕΙΜΕΝΟ

¹¢koÚsantej² d taàta oƒ LakedaimÒnioi to‹j te Korinq…oij suneboÚleuon³ t¾n e„r»nhn poi»sasqai kaˆ tîn ¥llwn summ£cwn ™pštreyan³ to‹j m¾ boulomšnoij⁴ sÝn ˜auto‹j poleme‹n ¢napaÚesqai⁵· aÙtoˆ d' œfasan polemoàntej pr£xein Ó ti ¨n tù qeù⁶ f…lon Ï· Øf»sesqai d oÙdšpote, ¿n par¦ tîn patšrwn paršlabon Mess»nhn, taÚthj sterhqÁnai. oƒ oân Kor…nqioi ¢koÚsantej taàta ™poreÚonto e„j t¦j Q»baj ™pˆ t¾n e„r»nhn⁷. oƒ mšntoi Qhba‹oi ºx…oun⁸ aÙtoÝj kaˆ summac…an ÑmnÚnai⁹· oƒ d ¢pekr…nanto Óti ¹ mn summac…a oÙk e„r»nh, ¢ll¦ polšmou metallag¾¹⁰ e‡h· e„ d boÚlointo, pare‹nai œfasan t¾n dika…an e„r»nhn poihsÒmenoi. ¢gasqšntej¹¹ d aÙtoÝj oƒ Qhba‹oi, Óti ka…per ™n kindÚnJ Ôntej oÙk ½qelon to‹j eÙergštaij e„j pÒlemon kaq…stasqai, sunecèrhsan aÙto‹j kaˆ Fleias…oij kaˆ to‹j ™lqoàsi met' aÙtîn e„j Q»baj t¾n e„r»nhn ™f' úte¹² œcein t¾n ˜autîn ˜k£stouj.  kaˆ ™pˆ toÚtoij çmÒsqhsan oƒ Órkoi.  ( Ξενοφών, Ελληνικά, 7, 4, 9-10)

ΣΧΟΛΙΑ

1. όταν   μελετάμε   το ρήμα  ¢koÚw, πρέπει να  έχουμε υπόψη μας τα ακόλουθα:

α. έχει μέσο μέλλοντα: ¢koÚσομαι, β. ο παρακείμενος σχηματίζεται με αττικό αναδιπλασιασμό, γ.   εâ ή καλîς ή ¥μεινον ¢κούω Øπό τινος = επαινούμαι από κάποιον / κακîς ¢κούω Øπό τινος = κακολογούμαι από κάποιον

2. μία χρονική μετοχή που απαντά σε χρόνο αόριστο είναι δυνατό να μεταφραστεί με δύο τρόπους:

α. αφού + οριστική αορίστου αν σε σχέση με το ρηματικό τύπο που προσδιορίζει δηλώνει γεγονός προτερόχρονο στο παρελθόν  (¢koÚsantej d taàta oƒ LakedaimÒnioi to‹j te Korinq…oij suneboÚleuon = αφού άκουσαν αυτά οι Λακεδαιμόνιοι συμβούλευαν τους Κορινθίους ),

β. αφού + υποτακτική  αορίστου αν σε σχέση με τον προσδιοριζόμενο ρηματικό τύπο δηλώνει γεγονός προτερόχρονο στο μέλλον (  ™kšleusan Difr…dan   diab£nta e„j t¾n 'As…an t£j   Q…brwna Øpodexamšnaj pÒleij diasózein = έδωσαν εντολή στο Διφρίδα, αφού περάσει στην Ασία, να διατηρεί στην εξουσία του τις πόλεις που δέχτηκαν το Θίβρωνα )

3.      πολλές από τις λέξεις της αρχαίας ελληνικής όχι μόνο  χρησιμοποιούνται και στη νέα ελληνική αλλά έχουν   και την ίδια (ακριβώς ή περίπου) σημασία ανεξάρτητα από τη σύνταξή τους. Για παράδειγμα, τα ρήματα συμβουλέυω ( + δοτ. + απρμφ) και ™πιτρέπω ( + δοτ. + απρμφ.) έχουν διατηρήσει και στη νέα ελληνική την ίδια ακριβώς σημασία που είχαν και στην αρχαία ελληνική.

4.      όταν μία επιθετική / αναφορική μετοχή συνοδεύεται από την άρνηση m¾, η μετοχή αυτή έχει και υποθετική χροιά. Η μετοχή αυτή αναλύεται σε αναφορική υποθετική πρόταση: to‹j m¾ boulomšnoij = τούτοις ο† μ¾ ™βούλοντο

5. Για να μεταφράσουμε σωστά έναν ονοματικό ρηματικό τύπο (απαρέμφατο, μετοχή), είναι απαραίτητο:

α.  να τον αναγνωρίσουμε γραμματικά με ακρίβεια και να γνωρίζουμε τη σύνταξη / τις συντάξεις του και τη σημασία / τις σημασίες του

β.  να επισημάνουμε το ρηματικό τύπο εξάρτησης (μόνο το απαρέμφατο της αναφοράς μπορεί να μην εξαρτάται από ρηματικό τύπο). Για παράδειγμα, στη φράση ™pštreyan to‹j m¾ boulomšnoij sÝn ˜auto‹j poleme‹n ¢napaÚesqai έχουμε δύο απαρέμφατα, το poleme‹n και το ¢napaÚesqai. Το  πρώτο εξαρτάται από τη μετοχή to‹j m¾ boulomšnoij και το δεύτερο από το ρήμα ™pštreyan.

γ.  να εντοπίσουμε το υποκείμενό του

π.χ.: Øf»sesqai d oÙdšpote [œfasan] taÚthj sterhqÁnai. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα έχουμε δύο απαρέμφατα, το  Øf»sesqai (απρμφ. μέλλοντα  του ρήματος Øφίεμαι = [ + τελ. απρμφ.] παραμελώ να, επιτρέπω να ) και το  sterhqÁnai (απρμφ. παθητ. αορ. α΄ του ρήματος στεροàμαι [+ γεν.] = στερούμαι κάτι). Το ερώτημα που γεννιέται σε τέτοιες περιπτώσεις, σε περιπτώσεις δηλαδή που  δύο απαρέμφατα δε συνδέονται μεταξύ τους παρατακτικά, είναι το ακόλουθο: ποιο από τα δύο απαρέμφατα θα εξαρτηθεί από το ρήμα  της πρότασης; Με οδηγό τη σύνταξη των ρηματικών τύπων, από το εννοούμενο ρήμα œfasan θα εξαρτηθεί το Øf»sesqai ( το ρήμα φημί συντάσσεται με ειδικό μόνο απαρέμφατο· εξάλλου το απαρέμφατο μέλλοντα είναι μόνο ειδικό[1]), ενώ το sterhqÁnai θα εξαρτηθεί από το Øf»sesqai. Αν επιχειρήσουμε να συνάψουμε με το ρήμα το απαρέμφατο sterhqÁnai, θα διαπιστώσουμε ότι δε θα μπορέσουμε να δικαιολογήσουμε ούτε συντακτικά ούτε νοηματικά το άλλο απαρέμφατο, το Øf»sesqai.

Όσον αφορά το υποκείμενο των απαρεμφάτων,  στη συγκεκριμένη περίπτωση  είναι κοινό με το υποκείμενο του ρήματος œfasan (ταυτοπροσωπία).

Με βάση τα παραπάνω μεταφράζουμε: υποστήριζαν επίσης ότι ποτέ δε θα επιτρέψουν να στερηθούν αυτήν.

6.       η δοτική που εξαρτάται από ρηματικά επίθετα που σημαίνουν φιλία (φίλος, εÙμενής, εÜνους, ο„κε‹ος, …) ή έχθρα (™χθρός, πολέμιος, ™ναντίος, δύσνους, δυσμενής, …) δηλώνει το αντικείμενο της ενέργειάς τους και λέγεται δοτική αντικειμενική. Π.χ. tù qeù f…lon

7.      πολλές φορές, ύστερα από ρήματα που δηλώνουν κίνηση, ακολουθεί έννοια σκοπού· η έννοια αυτή μεταξύ άλλων μπορεί να εκφέρεται εμπρόθετα, όπως εδώ: ™poreÚonto  … ™pˆ t¾n e„r»nhn  (= για την ειρήνη)

8.      το ρήμα ¢ξιî, όταν συντάσσεται με αιτιατική προσώπου και απαρέμφατο, μεταφράζεται: νομίζω κάποιον άξιο να πράξει κάτι ή να είναι, ελπίζω, αξιώνω, απαιτώ κάποιος να… . π.χ. oƒ   Qhba‹oi ºx…oun aÙtoÝj kaˆ summac…an ÑmnÚnai = οι Θηβαίοι αξίωσαν (πρόβαλαν την αξίωση / είχαν την αξίωση) να ορκιστούν αυτοί και τον όρκο της συμμαχίας.

9. όταν μελετάμε το ρήμα Ôμνυμι και Ñμνύω, πρέπει να  προσέχουμε τα εξής:

α. έχει μέσο μέλλοντα (Ñμοàμαι), β. σχηματίζει τον παρακείμενο με αττικό αναδιπλασιασμό (Ñμώμοκα), γ. κυρίως συντάσσεται με απαρέμφατο μέλλοντα (oÙk 'Acaiîn NaÚpakton Ñmèmoken A„twlo‹j paradèsein;), σπανιότερα με δυνητικό απαρέμφατο αορίστου ή με απλό απαρέμφατο ενεστώτα ή αορίστου αντί μέλλοντα.  Ανεξάρτητα πάντως από το χρόνο του απαρεμφάτου με τον οποίο συντάσσεται, το ρήμα έχει τη σημασία  ΄΄ορκίζομαι ότι΄΄

10. μεταλλαγή = εναλλαγή, μεταβολή / polšmou metallag¾ = μεταβολή από τον πόλεμο
11. το ρήμα ¥γαμαι ( = θαυμάζω, εκτιμώ, εκπλήσσομαι) στον ενεστώτα και τον παρατατικό κλίνεται όπως το †σταμαι. Ο ενεστώτας δεν έχει υποτακτική και προστακτική.
12. το ™f' úte + απρμφ. δηλώνει όρο ή συμφωνία ή προϋπόθεση (= με τον όρο να, με τη συμφωνία ότι θα…)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

1. α΄ κλίση ουσιαστικών
2. χρόνοι – σημασίες – συντάξεις ρημάτων: ¥γαμαι, ¢γανακτî, ¢γαπî, ¢γγέλλω/¢γγέλλομαι, ¢γνοî /¢γνοοàμαι
3. κατηγορούμενο (απλό ή επιθετικό, γενική κατηγορηματική)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α.   για το κείμενο

1. œfasan, ºx…oun, ¢pekr…nanto, ¢gasqšntej: Να κλιθούν στην οριστική του χρόνου που βρίσκονται
2. Να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος των ρηματικών τύπων του πίνακα που ακολουθεί στους χρόνους που υποδεικνύονται.

χρόνοι	¢koÚsantej	poi»sasqai	boulomšnoij	polemoàntej	sterhqÁnai	ÑmnÚnai	pare‹nai
ενστ.
μέλλ.
αόρ.
πρκ.

3. Οι ρηματικοί τύποι που βρίσκονται σε χρόνο μέλλοντα να μεταφερθούν στον αντίστοιχο τύπο στον αόριστο και στον παρακείμενο:

α.  …………………………………………………………………………..

β.  …………………………………………………………………………..

γ.  …………………………………………………………………………..

4. pare‹nai, kaq…stasqai: Να κλιθούν στην οριστική, υποτακτική και ευκτική στο χρόνο και στη φωνή που βρίσκονται.
5. Να γραφεί ό,τι ζητείται για κάθε τύπο του κειμένου:

1.      taàta: η γενική και η δοτική στο γένος και στον αριθμό που βρίσκεται

2.      poi»sasqai, ™pštreyan, sterhqÁnai, ÑmnÚnai, pare‹nai: το β΄ενικό προστακτικής στο χρόνο και στη φωνή που βρίσκεται

3.      paršlabon: το β΄ενικό προστακτικής και οι ονοματικοί ρηματικοί τύποι στο χρόνο και στη φωνή που βρίσκεται

4.      ˜auto‹j, ¿n, aÙtoˆ, aÙtoÝj: το είδος των αντωνυμιών

6. Να προσδιοριστεί το είδος των δευτερευουσών προτάσεων του κειμένου και να σχολιαστεί ο τρόπος εκφοράς τους.
7. Να προσδιοριστεί η συντακτική θέση των απρόθετων γενικών και δοτικών του κειμένου.
8. Να προσδιοριστεί το είδος των μετοχών που ακολουθούν· να γίνει ανάλυσή τους στο αντίστοιχο είδος δευτερεύουσας πρότασης.

·           ¢koÚsantej (το δεύτερο)

·           poihsÒmenoi

·           ¢gasqšntej

·           Ôntej

9. Να βρεθούν και να χαρακτηριστούν όλοι οι υποθετικοί λόγοι (φανεροί και κρυφοί) του κειμένου
10. Να μεταφερθούν στον ευθύ λόγο οι παρακάτω φράσεις· να δικαιολογηθούν οι  μετατροπές που θα γίνουν.

·         oƒ LakedaimÒnioi to‹j te Korinq…oij suneboÚleuon t¾n e„r»nhn poi»sasqai

·         aÙtoˆ d' œfasan polemoàntej pr£xein

·         Øf»sesqai d oÙdšpote [œfasan], ¿n par¦ tîn patšrwn paršlabon Mess»nhn, taÚthj sterhqÁnai

·         oƒ d ¢pekr…nanto Óti ¹ mn summac…a oÙk e„r»nh, ¢ll¦ polšmou metallag¾ e‡h

Β.  για την εφαρμογή και την εμπέδωση του προγράμματος μελέτης

1.   πολίτης, νεανίας, στρατιώτης, δεσπότης, τράπεζα, γλîσσα, ¢λήθεια: Να γραφούν για κάθε ουσιαστικό:

α.  η γενική και των δύο αριθμών

β.  η κλητική ενικού

γ.  η δοτική πληθυντικού

2.   Να συμπληρωθούν τα κενά των παραδειγμάτων που ακολουθούν σύμφωνα με τις οδηγίες των παρενθέσεων. Τα παραδείγματα να μεταφραστούν.

1. 'Epeˆ d' ¢f…keto e„j M»douj, tîn crhm£twn œdwke to‹j aØtoà taxi£rcoij Ósa ™dÒkei ˜k£stJ ƒkan¦ enai, Ópwj kaˆ ™ke‹noi œcoien tim©n, e‡ tinaj ………… tîn Øf' ˜autoÚj. (¥γαμαι: ευκτική ενεστώτα)
2. LÚsandroj d to‹j ™fÒroij œpemyen ………….. met' ¥llwn Lakedaimon…wn 'Aristotšlhn, fug£da 'Aqhna‹on Ônta  (¢γγέλλω: μετοχή μέλλοντα)
3. tÕ mn g¦r Lakedaimon…wn plÁqoj di¦ tÁj polite…aj tÕ kruptÕn  …………. (¢γνοοàμαι: παρατατ.)

3.  Να προσδιοριστούν οι συντάξεις των υπογραμμισμένων ρηματικών τύπων στα παραδείγματα που ακολουθούν. Τα παραδείγματα να μεταφραστούν.

1. N¾ t¾n “Hran, œfh Ð Swkr£thj, ¥gama… gš sou, diÒti oÙk ¢rgur…ou kaˆ crus…ou proe…lou qhsauroÝj kektÁsqai m©llon À sof…aj
2. ¢ll¦ m©llon t£d' aÙtoà ¥gamai, Óti plÁqÒj te oÙdn me‹on À tÕ tîn polem…wn pareskeu£sato
3. 'Aganaktî g¦r Ðrîn t¾n sukofant…an ¥meinon tÁj filosof…aj  feromšnhn
4. kaˆ æj ¢lhqîj ¢ganaktî e„ oØtwsˆ § noî m¾ oŒÒj t' e„mˆ e„pe‹n
5. oÙk ¢gap´ tîn ‡swn tugc£nein to‹j ¥lloij ¢ll¦ zhte‹ plšon œcein Ømîn
6. ”Epeita toioàtoj ín oÙk ¢gap´ e„ m¾ tîn ¹marthmšnwn d…khn dèsei
7. OÛtw to…nun ¢selg¾j ín kaˆ b…aioj kaˆ t¾n tîn ¢delfîn oÙs…an ¢pesterhkëj oÙk ¢gap´ t¦ ™ke…nwn œcwn
8. ½ggellÒn tinej t¦  par' ¹m‹n nàn Ônta taàta ¢nt…pala ¹m‹n prosiÒnta
9.   kaˆ tÍ Østera…v mellÒntwn aÙtîn ™piple‹n tÍ S£mJ ¢ggšlletai Ð Strombic…dhj ta‹j ¢pÕ toà `EllhspÒntou nausˆn ¢figmšnoj
10.  nàn d Ð 'AssÚrioj e„j t¾n cèran aÙtoà ™mbale‹n ¢ggšlletai
11.   'En d tù crÒnJ toÚtJ ºggšlqh to‹j tîn Surakos…wn strathgo‹j o‡koqen Óti feÚgoien ØpÕ toà d»mou
12.  ºggšlqh F…lippoj ¢sqenîn À teqneèj

---

[1] Τελικό σε χρόνο μέλλοντα είναι μόνο το απαρέμφατο που εξαρτάται από το ρήμα μέλλω.