ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Το πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα στο οποίο μεταβαίνει η ενέργεια του υποκειμένου
Γ Ε Ν Ι Κ Α	1.   όταν είναι κλιτή λέξη μπαίνει πάντα σε μία από τις πλάγιες πτώσεις 2.   ως αντικείμενο τίθεται: ¬ κλιτή λέξη: ουσιαστικό, επίθετο, μετοχή, αντωνυμία ¬ δευτ. ονοματική πρότ. (ειδική2, ενδοιαστική, αναφορική, πλάγια) ¬ απαρέμφατο (άναρθρο3-έναρθρο) ¬ άκλιτη λέξη ή φράση ¬ εμπρόθετος προσδιορ.1
Μ Ο Ν Ο Π Τ Ω Τ Ω Ν	1.   ΓΕΝΙΚΗ: μνήμη ή λήθη, επιμέλεια-φροντίδα-φειδώ και τα αντίθετά τους,  χωρισμό-αποχή-απομάκρυνση-απαλλαγή, έναρξη ή λήξη, εξουσία, συμμετοχή-πλησμονή ή στέρηση, επιθυμία-απόλαυση, αίσθηση-αντίληψη, απόπειρα-επιτυχία-αποτυχία, υπεροχή-διαφορά-σύγκριση, σύνθετα με τις προθέσεις: ἀπό, ἐκ, κατά, πρό, ὑπέρ 2.   ΔΟΤΙΚΗ: φιλική ή εχθρική ενέργεια ή διάθεση, ισότητα-ομοιότητα-συμφωνία και τα αντίθετά τους, άμιλλα-έριδα ή συμφιλίωση, προσέγγιση-ακολουθία-διαδοχή-μείξη ή επικοινωνία, πρέπει-ἁρμόζει-προσήκει, σύνθετα με προθέσεις: σύν, ἐν, ἐπί, παρά, περί, προς, ὑπό, και με το ὁμοῦ (ὁμονοῶ). 3.   ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ: συντάσσονται ρήματα ποικίλων σημασιών.
Δ Ι Π Τ Ω Τ Ω Ν	1.  ΔΥΟ ΑΙΤΙΑΤΙΚΕΣ: ἐρωτῶ, εἰσπράττω, ἀποστερῶ, ἀποκρύπτω, διδάσκω, παιδεύω, ἀναμιμνῄσκω, ἐνδύω, ἀφαιροῦμαι, αἰτῶ, ποιῶ, δρῶ, ἐργάζομαι, λέγω,… 2.  ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ-ΓΕΝΙΚΗ: ἀκούω-μανθάνω-πυνθάνομαι, ἄγω-λαμβάνω, πληρῶ-πίμπλημι-κενῶ, ἀπαλλάσσω-ἀποκλείω-ἀπολύω-ἀποστερῶ-ἐλευθερῶ, κωλύω, σύνθετα με τις προθέσεις: ἀπό, ἐκ, πρό, κατά 3.  ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ-ΔΟΤΙΚΗ: εξίσωση-εξομοίωση-μείξη-συμφιλίωση, λόγο-δείξη-εντολή-προσαρμογή-αντιπαράθεση, παροχή-υπόσχεση, σύνθετα με τις προθέσεις: ἐν, σύν, ἐπί 4.  ΓΕΝΙΚΗ-ΔΟΤΙΚΗ:7 μετέχω-κοινωνῶ, μεταδίδωμι-μεταλαμβάνω, παραχωρῶ-ὑπείκω, φθονῶ-μέμφομαι-ἀντιποιοῦμαι-ἀμφισβητῶ, τιμῶ-τιμῶμαι
Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ	1.  μονόπτωτα λέγονται τα μεταβατικά ρήματα που δέχονται ένα αντικείμενο ή περισσότερα στην ίδια πτώση αλλά συνδέονται μεταξύ τους παρατακτικά 2.  δίπτωτα4 λέγονται τα μεταβατικά ρήματα που δέχονται δύο αντικείμενα σε δύο διαφορετικές πτώσεις ή δύο αντικείμενα σε αιτιατική, εκ των οποίων το ένα είναι πρόσωπο και το άλλο πράγμα 3.  άμεσο λέγεται το αντικείμενο ενός δίπτωτου ρήματος, στο οποίο μεταβαίνει άμεσα η ενέργεια του υποκειμένου 4.  έμμεσο λέγεται εκείνο το αντικείμενο ενός δίπτωτου ρήματος, στο οποίο μεταβαίνει έμμεσα η ενέργεια του υποκειμένου 5.  διάκριση αντικ. σε άμεσο και έμμεσο a.     αιτιατ. προσ. + αιτιατ. πράγμ. ή απρμφ. ή δευτ. πρότ.: άμεσο η αιτιατ. προσ. β. αιτιατ. + γενική ή δοτική: άμεσο η αιτιατική γ. γενική + δοτική: άμεσο η γενική δ. απρμφ. ή δευτ. πρότ. + γενική ή δοτική: άμεσο απρμφ. ή δευτ. πρότ. 6.  ρήματα όπως τα καλῶ, ὀνομάζω, λέγω, νομίζω, κρίνω, ἡγοῦμαι, θεωρῶ, ποιῶ, καθίστημι, αἱροῦμαι, ἔχω συντάσσονται με δύο αιτιατικές, εκ των οποίων η μία είναι αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο του αντικειμένου.6 7.  η γενική που συνοδεύει ρήματα με τη σημασία του ανταλλάσσω, αγοράζω, πουλώ, εκτιμώ είναι της αξίας ή του τιμήματος10 8.  η γενική με ρήματα ψυχικού πάθους είναι της αιτίας.11 9.  η γενική με τα δικαστικά ρήματα είναι της αιτίας ή της ποινής ή του εγκλήματος 10.   ΣΥΣΤΟΙΧΟ:  λέγεται το αντικείμενο σε αιτιατική, που είναι ομόρριζο με το ρήμα ή προέρχεται από τη ρίζα άλλου συνώνυμου ρήματος και συνοδεύεται συνήθως από επιθετικό προσδιορισμό.   Πολλές φορές η σύστοιχη αιτιατική παραλείπεται και τότε ως σύστοιχο αντικείμενο    λειτουργεί ο επιθετικός προσδιορισμός σε ουδέτερο γένος συνήθως πληθυντικού αριθμού5.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ 1.   ἀπέκτειναν περὶ τοὺς ἑξακοσίους. 2.   λέγει ὁ κατήγορος ὡς ὑβριστής εἰμι. 3.   κελεύει αὐτοὺς λέγειν ταῦτα τοῖς στρατιώταις. 4.   λέξον ἡμῖν πόθεν ἤρξατό σε διδάσκειν τὴν στρατηγίαν. (το ρήμα λέξον έχει έμμεσο αντικ. το ἡμῖν και άμεσο την πλάγια ερωτηματ. πρότ. πόθεν… στρατηγίαν· το ρήμα ἤρξατο έχει αντικ. το άναρθρο απρμφ. διδάσκειν και αυτό άμεσο αντικ. το σε και έμμεσο το τὴν στρατηγίαν) 5.   ὁ δῆμος πλείω (= πλείονας/πλείους ὠφελείας) ὠφελεῖται… 6.   καλοῦσι δὲ ἡμᾶς (αντικ.) ἐπικούρους (κατηγορ. αντικ.) οἱ φίλοι. 7.   οὐ φιλανθρωπίας (άμ.), οὐχ ὁμιλίας(άμ.) οὐδεμιᾶς οὐδενὶ(έμμ.) κοινωνεῖ. 8.   κἀκεῖνον(άμ.)  οὐκ ἀπεστέρησε λόγου(έμμ.) καὶ κρίσεως(έμμ.) 9.   τοὺς στρατιώτας(άμ.)   τὸν μισθὸν(έμμ.)  ἀπεστέρησεν ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: το ρήμα ἀποστερῶ μπορεί να συντάσσεται ή με αιτιατ. + γεν. (παρ. 8) ή με δύο αιτιατ. (παρ. 9). 10. ἠλλάξαντο μὲν γὰρ πολλῆς εὐδαιμονίας (γεν. τιμήματος) πολλὴν κακοδαιμονίαν 11. ζηλῶ σε τοῦ πλούτου (αιτίας)