ΜΑΘΗΜΑ 31 (XXXI)

ΚΕΙΜΕΝΟ

  Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est: «Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quan­to miles Latinus Romano virtute antecellat». Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit. Statim hostes fuga salutem petiverunt. Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

•       ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ

κυρίως αφαιρετική	οργανική αφαιρετική	τοπική αφαιρετική
¬ αντικείμενο ¬ τοπική προέλευση ¬ καταγωγή ¬ ύλη ¬ απομάκρυνση-χωρισμό ¬ ποιητικό αίτιο ¬ συγκριτική ¬ εκτίμηση-κρίση ¬ διαιρεμένο όλο	¬ συνοδεία ¬ τρόπος ¬ ιδιότητα ¬ όργανο-μέσο ¬ μέτρο-ποσό ¬ αναφορά ¬ αιτία ¬ ποινή ¬ αξία	·         τόπος ·         χρόνος

•       bello:  αφαιρ. χρόνου στο praefuit/consul: παράθεση στο Manlius/genere: αφαιρετ. καταγωγής στο natus/exercitui: αντικ. στο praefuit

•       praefuit: praesum, praees, praeest, praesumus, praeestis, praesunt

•       abiret:  πρτ.: abibam, μέλλ.: abibo/μτχ. ενεστ.: abiens, abeuntis

•       edixit: προστακτ. ενεστ.: edic – edicite

•       castris-pugna:  αφαιρετ. απομάκρυνσης /paulo: αφαιρ. ποσού ή μέτρου - διαφοράς στο post.

•   verbis: αφαιρ. μέσου ή τρόπου στο  lacessitus est/ proelio:  αντικ. στο lacessitus est

•       eventu: δηλώνει το σημείο εκκίνησης για κρίση ή εκτίμηση στο cernatur

 quanto: αφαιρετ. μέτρου ή διαφοράς στο antecellat/ virtute: αφαιρετ. αναφοράς στο antecellat/ viribus: αφαιρετ. οργανική του μέσου στο confisus/ cupiditate: αφαιρετ. εσωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο permotus/ iniussu:  αφαιρετ. εσωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο ruit

• cernatur: cerno-crevi-cretum-cernere (3)// cernor-conspectus sum-cerni(3)

•       hoste: αφαιρετ. συγκριτική στο fortior / hasta: αφαιρετ. οργάνου στο transfixit / armis: αφαιρετική του χωρισμού στο spoliavit

•       (fortior) hoste: εναλλακτικός τρόπος εκφοράς του β΄ όρου σύγκρισης: (fortior) quam hostis

•  fuga: αφαιρετ. οργανική του τρόπου στο petiverunt/morte: αφαιρετ. οργανική της ποινής στο  multavit/ opera: αφαιρετ. οργανική του μέσου στο fugati erant  
   cuius opera  =  per quem

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΜΑΘ.31

1.   ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

•    natus (αναφορ.) =  qui natus erat

•    confisus (αιτιολογ.) =  1.  quia confisus erat

                          2.  cum confisus esset (cum + υποτακτ. = αιτιολογία αποτέλεσμα  εσωτερικής, λογικής διεργασίας).

•   permotus  (αιτιολογ.) =  1.  quia permotus erat

                                2.  cum   permotus esset (cum + υποτακτ. = αιτιολογία αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας).

2.  ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ

•   cum abiret =  abiens

•   cum revertisset =  reversus

3.  ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ -ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ

•   cum… abiret: δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· παρατατικού (abiret ) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο (edixit)· δηλώνει το σύγχρονο.

•   ut… abstinerent:  δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, αντικείμενο του ρήματος edixit. Εισάγεται με τον καταφατικό βουλητικό σύνδεσμο ut· εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό· χρόνου παρατατικού επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν. Παρατηρείται ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων καθώς η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της.

•   ut… cernatur: δευτερεύουσα τελική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του σκοπού στο congrediamur· εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut· εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα γιατί η εξάρτηση είναι από ρήμα αρκτικού χρόνου·  εκφράζει το σύγχρονο στο παρόν. Ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων: ο σκοπός ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.

•   quanto… antecellat: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση,  υποκείμενο του  cernatur· εισάγεται με την ερωτηματική  αντωνυμία   quanto (μερική άγνοια)· εκφέρεται με υποτακτική επειδή θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης· χρόνου  ενεστώτα επειδή εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (cernatur)  και δηλώνει το  σύγχρονο.

•   cum… revertisset: δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· υπερσυντελίκου (revertisset ) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο (multavit)· δηλώνει το προτερόχρονο.

•   cuius… fugati erant: αναφορική πρόταση· εκφέρεται με οριστική (πραγματικό).

4.  ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ

Ον. ρημ. τύπος	Συντ. θέση	Υποκείμ.
¨        natus ¨        confisus ¨        permotus	αναφορ. μτχ.  αιτιολογ. μτχ.  αιτιολογ. μτχ.	T. Manlius (συν.) adulescens (συν.) adulescens (συν.)