ΜΑΘΗΜΑ 36 (XXXVI)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset. Die quodam Samnitium legati ad eum venerunt. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit. Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit: «Supervacaneae, ne dicam ineptae, legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem; et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse».

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

   utebatur: το ρήμα είναι αποθετικό και συντάσσεται με αφαιρετική (frugalitate)

   quo: επειδή ακολουθεί το συγκριτικό facilius λειτουργεί ως τελικός σύνδεσμος· εισάγει τη δευτ. τελική πρότ. quo… posset

   facilius: α. σχηματίζει υπερθετικό με κατάληξη -limus: facil-limus

       β. αν και τριτόκλιτο έχει στο θετικό επίρρημα  facile (αντί faciliter).

   posset: προσοχή κατά την κλίση του στους χρόνους που παράγονται από το ενεστωτικό θέμα· έχει δύο θέματα pot-  pos-

   se: πολλαπλή η συντακτική του θέση: α. αντικ. του ρ. praebuit, β. υποκ. του γερουνδιακού spectandum  (δηλώνει τον σκοπό),  γ. υποκ. των κατηγορηματικών μτχ. assidentem-cenantem ( από το spectandum)

   προσοχή στο γένος των ουσιαστικών: scamno (ουδ.), focum (αρσ.), catillo (αρσ. και ετερογενές)

   mirati sunt: το ρήμα αποθετικό

   auri: γεν. διαιρετική στο pondus

   vultum: δ΄κλίση

   ne:εδώ, εισάγει δ. τελική πρότ. αποφατική ( = για να μη)

   ministri: κλητική

   narro + δοτ. + ειδ. απρμφ.

   malo:  magis +  volo· στην οριστική ενεστώτα κλίνεται: malo, mavis, mavult, malumus, mavultis, malunt

   quam fieri: β΄ όρος σύγκρισης quam + ομοιότροπα (α΄ όρος: imperare)

   mementote: προστακτική μέλλοντα που αναπληρώνει την προστακτική ενεστώτα

   acie: ουσ. ε΄ κλίσης με ελλιπή πληθυντ. ( acies,-,-, acies,acies,-)

   vinci-corrumpi: υποκ. στο απρόσωπο posse (είναι δυνατή και η προσωπική σύνταξη)

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 36

1.   ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΤΧ ΣΕ ΠΡΟΤ.

• (magnum pondus…) missum  =  … quod missum erat

2.  ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ

• cum  magnum pondus… attulissent =  magno pondere … allato

3.  ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΕΛΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΜΕ ΣΟΥΠΙΝΟ

• ut eo uteretur =  eo usum

4.  ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ - ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ

• quo facilius… posset:  δευτ. τελική σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του σκοπού στην πρότ. Manius…utebatur· εισάγεται με το quo επειδή ακολουθεί συγκριτικό (facilius).  Εκφέρεται με υποτακτική επειδή ο σκοπός θεωρείται πάντοτε μια υποκ/κή κατάσταση· χρόνου παρατατικού (παρελθόν) επειδή η εξάρτηση είναι από ρήμα ιστορικού χρόνου (utebatur). Προσοχή!!! Στις τελικές έχουμε ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων: ο σκοπός είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός κύριας-δευτερεύουσας) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.
• cum  magnum pondus… attulissent: δευτ. χρονική πρότ. σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στα   solvit-dixit. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· υπερσυντελίκου (attulissent) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο (solvit-dixit )· δηλώνει το  προτερόχρονο.

(εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum που χρησιμοποιείται για τις διηγήσεις του παρελθόντος. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή ο ιστορικός cum εκφέρεται πάντα με υποτακτική, αφού υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού νανάμεσά τους. Γίνεται φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου που υπαρχει στην υποτακτική…)

• ut eo uteretur: δευτ. τελική σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του σκοπού στην χρονική πρότ.  cum  magnum pondus… attulissent· εισάγεται με το ut επειδή είναι καταφατική.  Εκφέρεται με υποτακτική επειδή ο σκοπός θεωρείται πάντοτε μια υποκ/κή κατάσταση· χρόνου παρατατικού (παρελθόν) επειδή η εξάρτηση είναι από ρήμα ιστορικού χρόνου (attulissent). Προσοχή!!! Στις τελικές έχουμε ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων: ο σκοπός είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός κύριας-δευτερεύουσας) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.
• ne dicam: δευτ. τελική (παρενθετική) σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του σκοπού στην κύρια πρότ. της περιόδου· εισάγεται με το ne επειδή είναι aποφατική.  Εκφέρεται με υποτακτική επειδή ο σκοπός θεωρείται πάντοτε μια υποκ/κή κατάσταση· χρόνου ενεστώτα (παρόν-μέλλον) επειδή η εξάρτηση είναι από ρήμα αρκτικού χρόνου (narrate). Προσοχή!!! Στις τελικές έχουμε ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων: ο σκοπός είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός κύριας-δευτερεύουσας) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του.

5.   ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ

Ον. ρημ. τύπος	Συντ. θέση	Υποκείμ.
¨        contemnere ¨        assidentem ¨        cenantem ¨        spectandum ¨        missum ¨        malle ¨        imperare ¨        fieri ¨        vinci ¨        corrumpi ¨        posse	τελ. απρμφ., αντικ.  στο posset κατηγορηματ. μτχ. από το spectandum κατηγορηματ. μτχ. από το spectandum κατηγορηματ. προσδ. σκοπού επιθετ. μτχ., παράθεση στο pondus ειδικό, αντικ. στο narrate τελ. απρμφ., αντικ. στο malle τελ. απρμφ., αντικ. στο malle τελ. απρμφ., υποκ. στο posse τελ. απρμφ., υποκ. στο  posse ειδ. απρμφ., αντικ. στο mementote	Manius…Dentatus (ταυτ.) se se se pondus Manium Curium (ετεροπρ) Manium Curium ipsum me me vinci-corrumpi