Πέμπτη 11 Ιουνίου 2015

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΜΕ ΄΄ΚΡΗΤΙΚΟ΄΄!

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕΜΠΤΗ 11 ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ


                                         ΚΕΙΜΕΝΟ
                                    Διονύσιος Σολωμός
                                      Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ
1 [18.]
....................................................................................
....................................................................................
Ἐκοίταα, κι ἤτανε μακριά ἀκόμη τ’ ἀκρογιάλι·
«Ἀστροπελέκι μου καλό, γιά ξαναφέξε πάλι!»
Τρία ἀστροπελέκια ἐπέσανε, ἕνα ξοπίσω στ’ ἄλλο
Πολύ κοντά στήν κορασιά μέ βρόντημα μεγάλο·
5 Τά πέλαγα στήν ἀστραπή κι ὁ οὐρανός ἀντήχαν,1
Οἱ ἀκρογιαλιές καί τά βουνά μ’ ὅσες φωνές κι ἄν εἶχαν.
2 [19.]
Πιστέψετε π’ ὅ,τι θά πῶ εἶν’ ἀκριβή ἀλήθεια,
Μά τές πολλές λαβωματιές πού μὄφαγαν τά στήθια,
Μά τούς συντρόφους πὄπεσαν στήν Κρήτη πολεμώντας,
Μά τήν ψυχή πού μ’ ἔκαψε τόν κόσμο ἀπαρατώντας.
5 (Λάλησε, Σάλπιγγα! κι ἐγώ τό σάβανο τινάζω,
Καί σχίζω δρόμο καί τς ἀχνούς ἀναστημένους2 κράζω:
«Μήν εἴδετε τήν ὀμορφιά πού τήν Κοιλάδα ἁγιάζει;
Πέστε, νά ἰδεῖτε τό καλό ἐσεῖς κι ὅ,τι σᾶς μοιάζει.3
Καπνός δέ μένει ἀπό τή γῆ· νιός οὐρανός ἐγίνη·
10 Σάν πρῶτα ἐγώ τήν ἀγαπῶ καί θά κριθῶ μ’ αὐτήνη.
— Ψηλά τήν εἴδαμε πρωί· τῆς τρέμαν τά λουλούδια
Στή θύρα τῆς Παράδεισος πού ἐβγῆκε μέ τραγούδια·
Ἔψαλλε τήν Ἀνάσταση χαροποιά4 ἡ φωνή της,
Κι ἔδειχνεν ἀνυπομονιά γιά νά ’μπει στό κορμί της·
15 Ὁ οὐρανός ὁλόκληρος ἀγρίκαε5 σαστισμένος,
Τό κάψιμο ἀργοπόρουνε ὁ κόσμος ὁ ἀναμμένος·
Καί τώρα ὀμπρός6 τήν εἴδαμε· ὀγλήγορα σαλεύει·
Ὅμως κοιτάζει ἐδῶ κι ἐκεῖ καί κάποιονε γυρεύει»).

1 αντήχαν (αντήχααν· σχηματισμένο όπως το Εκοίταα του στ. 1)· αντηχούσαν
2 αχνούς αναστημένους· εγερθείσες σκιές των θανόντων (αχνός: αμυδρή φιγούρα, έτοιμη να σβήσει)
3 ό,τι σας μοιάζει· οι άλλες σκιές αναστημένων (ή, ίσως, άγγελοι)· «σαν κι εσάς»
4 χαροποιά· εκφράζοντας ζωηρά τη χαρά της
5 αγρίκαε· τη φωνή του Θεού
6 τώρα ομπρός· μόλις πριν από λίγο

                         ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Ο Δ. Σολωμός αντλεί, κατά κύριο λόγο, την ποιητική του έμπνευση από την ελευθερία, τη φύση και τη θρησκεία. Για καθένα από τα παραπάνω γνωρίσματα, να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα από τα αποσπάσματα του ποιήματος «Ο Κρητικός» που σας δόθηκαν.
                                                                                 Μονάδες 15
Β1. Σύμφωνα με τον Ε. Καψωμένο, στον «Κρητικό» του Δ. Σολωμού η «αφηγημένη» ιστορία έχει ως άξονα τη «δοκιμασία». Να βρείτε (μονάδες 8) και να σχολιάσετε (μονάδες 12) δύο σημεία του κειμένου τα οποία επιβεβαιώνουν την παραπάνω άποψη.
                                                                               Μονάδες 20
Β2. α) Να συνδυάσετε τα εκφραστικά μέσα (στήλη Α) με τους στίχους του ποιήματος του Σολωμού «Ο Κρητικός» (στήλη Β), αντιστοιχίζοντας κάθε φορά ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης.



ΣΤΗΛΗ Α
ΣΤΗΛΗ Β
α. Προσωποποίηση
1. κοίταα, κι τανε μακριά κόμη τ’ κρογιάλι
β. Πλεονασμός
2. ορανός λόκληρος γρίκαε σαστισμένος
γ. Παρήχηση
3. Μά τήν ψυχή πού μ’ καψε τόν κόσμο παρατώντας
δ. Μεταφορά
4. «Μήν εδετε τήν μορφιά πού τήν Κοιλάδα γιάζει;
Πέστε, νά δετε τό καλό σες κι ,τι σς μοιάζει.
Καπνός δέ μένει πό τή γ· νιός ορανός γίνη·
Σάν πρτα γώ τήν γαπ καί θά κριθ μ’ ατήνη.
Ψηλά τήν εδαμε πρωί· τς τρέμαν τά λουλούδια
ε. Ερωταπόκριση /
υποφορά-ανθυποφορά
5. «στροπελέκι μου καλό, γιά ξαναφέξε πάλι!»


                                                                                Μονάδες 10
β) Να σχολιάσετε το περιεχόμενο και τον λειτουργικό ρόλο της εικόνας των στ. 11-12 του αποσπάσματος 2 [19.].
Ψηλά τήν εἴδαμε πρωί· τῆς τρέμαν τά λουλούδια
Στή θύρα τῆς Παράδεισος πού ἐβγῆκε μέ τραγούδια·
                                                                            Μονάδες 10

Γ1. Να σχολιάσετε τους παρακάτω στίχους:
α) Πιστέψετε π’ ὅ,τι θά πῶ εἶν’ ἀκριβή ἀλήθεια,
Μά τές πολλές λαβωματιές πού μὄφαγαν τά στήθια,
Μά τούς συντρόφους πὄπεσαν στήν Κρήτη πολεμώντας,
Μά τήν ψυχή πού μ’ ἔκαψε τόν κόσμο ἀπαρατώντας.
σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων (μονάδες 15) και
β) […] Καί τώρα ὀμπρός τήν εἴδαμε· ὀγλήγορα σαλεύει·
Ὅμως κοιτάζει ἐδῶ κι ἐκεῖ καί κάποιονε γυρεύει»).
σε ένα κείμενο 80-100 λέξεων (μονάδες 10).
                                                                            Μονάδες 25
Δ1. Στα κείμενα του Δ. Σολωμού και του Ά. Δημουλά που σας δίνονται, να εντοπίσετε (μονάδες 5) και να σχολιάσετε (μονάδες 15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές ως προς το περιεχόμενο.
                                                                          Μονάδες 20
Άθως Δημουλάς
ΟΡΦΕΥΣ
Τὴν πρώτη φορά, ἡ ζωὴ τῆς ἀγαπημένης σου
ἔσβησε ὅπως τῶν θνητῶν ὅλων, ἄν καὶ
πρόωρα κάπως κι ἀναπάντεχα. Ἡ ἀπώλειά της
δυστυχία σου. Τόση, ὥστε οἱ θεοί, ἀπὸ οἶκτο
γιὰ σένα, κι ἄλλη ζωὴ τῆς χάρισαν, δεύτερη.
Πού, ὅμως, πρὶν τὴ ζήσει, ἔσβησε
ἡ ἀνυπομονησία σου —ἰδιότητα πολὺ ἀνθρώπινη.
Τώρα, μαζί της γιὰ νὰ βρίσκεσαι,
ἕνας μονάχα σοῦ ἀπομένει δρόμος.
Ὣς τὰ μισὰ τὸν ξέρεις. Πιὸ πέρα
τώρα, πέρ’ ἀπ’ τὴν πύλη —τοῦ Ἅδη—
πρέπει νὰ προχωρήσεις. Ὅμως
τὴ διώχνεις τέτοια σκέψη. Γιατὶ,
ὡς φαίνεται, ἀπ’ ὅ,τι ζοφερὸ εἶδες
μέχρις ἐκεῖ, ἡ ζωή, ἀκόμα
καὶ χωρὶς τὴν Εὐρυδίκη, γλυκιὰ εἶναι.
Τόσο, ποὺ ἀνενδοίαστα, ἀδίσταχτα

τὴν προτίμησες —ἀπόφαση πολὺ ἀνθρώπινη.
Βέβαια πιά, ἡ λύρα σου σὲ τόνους
μεγαλόπνοους βαθιᾶς μελαγχολίας
θὰ ψάλλει τὸν χαμένο ἔρωτα,
σὲ τόνους ποὺ ἴσως συγκινητικότερους
δὲν ἔχει ἀκούσει ὁ κόσμος.
Ἀλλὰ
πιὸ δυνατοὺς, πιστεύω, τόνους, καὶ συνεπεῖς
καὶ γνήσιους θὰ ἔδινε ἡ λύρα, ἄν ἔψελνε
ἄλλα, πιὸ μικρὰ πράγματα, πιὸ ἁπλά:
αὐτά, ποὺ στὴ ζωὴ σὲ κράτησαν.
Άθως Δημουλάς, Τα ποιήματα 1951-1985, Εκδ. Ίκαρος 1999, σσ. 41-42

ΣΧΟΛΙΟ: Η ΚΕΓΕ ΄΄έριξε΄΄ αυλαία του μαθήματος της νεοελληνικής λογοτεχνίας ως πανελλαδικώς εξεταζόμενου ΄΄πάλι΄΄ με ΄΄Κρητικό΄΄ του Σολωμού! Το μήνυμα για τον μαθητή: δεν υπάρχουν SOS!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου