ΜΑΘΗΜΑ 29 (ΧΧΙΧ)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens; instituerat haec dicere: "Ave, Caesar, victor imperator". Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat "Oleum et operam perdidi". Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita salutatione Caesar dixit: " Domi satis salutationum talium audio". Tum venit corvo in mentem verborum domini sui: "Oleum et operam perdidi". Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

•       cum … rediret:  cum ιστορικό/διηγηματικό + υποτ. παρατατ.

•       occurrit:  έχει διπλό παρακείμενο: occurri/occucurri

•       tenens: επιθετ. ή τροπική μτχ. (σύγχρονο)

•       instituo + αιτιατ. + τελ. απρμφ.

•       Caesaris: γενική του ενδιαφερομένου προσώπου στο interfuit

•       emere: υποκ. στο απρόσ. interfuit

•       milibus: αφαιρ. αξίας στο emit (συγκεκριμένη αξία)

παρατήρηση: η συγκεκριμένη αξία με αφαιρετική, η αφηρημένη με γενική

•       sestertium: γεν. διαιρετ. στο milibus· το ουσιαστικό, αν και είναι β΄κλίσης, sestertius, ii σχηματίζει γεν. πληθ. sestertium (όχι sestertiorum)

•       incito + αιτιατ. + βουλητ. πρότ.

•       parem: χωρίς φανερή αιτία δε σχηματίζει παραθετικά

•       perdidi: το ρήμα do, απλό και σύνθετο με δισύλλαβη πρόθεση είναι 1^ης συζυγίας· σύνθετο με μονοσύλλαβη πρόθεση 3^ης συζυγίας

•       didicit:  χωρίς σουπίνο

•       cupidus: επιρρηματ. κατηγορ. τρόπου στο sutor

•       affero + αιτιατ. + δοτ.

•       audita (salutatione): αφαιρ. απόλ., χρονική μτχ. (νόθη)· βλ. ανάλυση

•       salutationum:  γεν. διαιρετ. στο satis

•       venit corvo in mentem verborum domini: venit in mentem: ρήμα (απρόσωπη έκφραση), memoria: ενν. υποκ., corvo:  δοτ. προσωπική, verborum: αντικ. στη φράση venit in mentem, domini: γεν. υποκ/κή στο verborum.

•       tanti-quanti: γεν. αξίας στα emit/emerat, αντίστοιχα (αφηρημένη αξία)

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΜΑΘ.29

1.   ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

§  tenens =  qui tenebat (η μετοχή μπορεί να είναι και τροπική, οπότε δεν αναλύεται)

§  audita =  cum Caesar salutationem audivisset /  postquam Caesar salutationem audivit

2.  ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ

§  cum Octavianus… rediret =  Octaviano redeunti (συνημμένη)

§  quotiescumque avis non respondebat =  ave ή avi non respondente (απόλυτη)

3.  ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ - ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ

§  cum… rediret: δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στο   occurrit. Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· χρόνου παρατατικού (rediret) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο ( occurrit)· δηλώνει το  σύγχρονο.

§  ut corvum doceret parem salutationem: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, (έμμεσο) αντικείμενο του ρήματος incitavit. Εισάγεται με τον καταφατικό βουλητικό σύνδεσμο ut· εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό· χρόνου παρατατικού επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο και αναφέρεται στο παρελθόν. Παρατηρείται ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων καθώς η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της.

§  quotiescumque avis non respondebat: δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στο dicere solebat. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο quotiescumque που ισοδυναμεί με τον επαναληπτικό cum· εκφέρεται με οριστική παρατατικού επειδή δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.

§  quanti nullam adhuc emerat:  δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση σε θέση β΄ όρου σύγκρισης. Εκφέρεται με οριστική γιατί η σύγκριση αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι (ή θεωρούνται) αντικειμενική πραγματικότητα.