ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 3

ΚΕΙΜΕΝΟ

Στην εποχή της πολυπλοκότητας και της ταχύτητας, η πρόσβαση των πολιτών στην πληροφορία και τη γνώση αποτελεί, δίχως άλλο, αναγκαίο όρο για την ικανότητά τους να κατανοούν τα βασικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του νέου περιβάλλοντας και να προσανατολίζονται σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο απέναντι στα πολυσύνθετα οικονομικά και κοινωνικά φαινόμενα που καθορίζουν τη ζωή τους. Μια τέτοια ικανότητα προσανατολισμού δεν παρουσιάζει απλώς θεωρητικό ενδιαφέρον, αλλά αποτελεί προϋπόθεση της αυτόνομης συμμετοχής των πολιτών στις εξελίξεις και της αποτελεσματικής άσκησης των δημοκρατικών τους δικαιωμάτων.

Είτε πρόκειται για τις ριζικές αναδιαρθρώσεις και τους μετασχηματισμούς, που συντελούνται σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας υπό την πίεση των νέων δεδομένων της παγκόσμιας οικονομίας, είτε για τις τυφλές, μαζικού τύπου τρομοκρατικές επιθέσεις, είτε για τα ακραία φυσικά φαινόμενα που προκαλούν οι ραγδαίες περιβαλλοντικές αλλαγές ή την εμφάνιση μεταλλαγμένων και ανθεκτικότερων ιών και βακτηρίων, η πρόσβαση στην πληροφορία αποτελεί το κλειδί για το πρώτο, αλλά αποφασιστικό βήμα στην κοπιαστική, αλλά απαραίτητη περιπέτεια της «ανάγνωσης», της ερμηνείας και, εν τέλει, της ορθής και αποτελεσματικής διαχείρισης αυτών των φαινομένων  και των συνεπειών τους, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε συνολικό κοινωνικό επίπεδο.

Όμως, οι πληροφορίες συσσωρεύονται σήμερα με πληθωρικούς, καταιγιστικούς ρυθμούς. Εκπέμπονται από αμέτρητες, διάσπαρτες πηγές, κάθε είδους και προέλευσης, και διαχέονται στο ευρύτερο ακροατήριο μέσω παραδοσιακών αλλά και νέων, εναλλακτικών διαύλων επικοινωνίας. Στο βαθμό που η διαμεσολάβηση των πληροφοριών από τους διαύλους αυτούς υπακούει στις επιταγές της ακρίβειας και της αμεροληψίας, ο πολίτης αποκτά μια πρωτόγνωρη στην ανθρώπινη ιστορία δύναμη να δρα  στηριγμένος σε δεδομένα. Μπορεί να αξιολογεί και να αποτιμά γεγονότα, επιλογές και συμπεριφορές πρωταγωνιστών  και, εν τέλει, να συνθέτει με προνομιακούς όρους το πάζλ της πραγματικότητας. Καθίσταται, στο μέτρο που επιτρέπουν οι αντικειμενικές περιστάσεις, κύριος της μοίρας του.

Η διασφάλισή της αξιόπιστης πληροφόρησης, συνεπώς, αποτελεί θεσμικό στόχο πρώτης γραμμής. Είναι ανάγκη να εξασφαλιστεί, όχι απλώς και μόνον η δυνατότητα παθητικής πρόσληψης των μαζικώς εκπεμπόμενων μηνυμάτων από τον δέκτη-καταναλωτή, αλλά η πολύπλευρη πληροφόρηση και οι πολλαπλές επιλογές πηγών, σε ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει την αξιολόγηση της πληροφορίας με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία και δεδομένα για το «πριν» και το «μετά» των γεγονότων, τα αίτια και τις συνέπειές τους, τον τόπο και τον χρόνο τους. Είναι, με άλλα λόγια, απαραίτητο να προωθείται συστηματικά η πολυφωνία και η ποιότητα της ενημέρωσης, αλλά και η εξοικείωση με τα εργαλεία εκείνα που επιτρέπουν τη κριτική και παραγωγική αξιοποίηση της πληροφορίας.

Δυστυχώς, οι στόχοι αυτοί δεν έχουν ακόμη κατακτηθεί. Τις περισσότερες φορές, ακόμη κι όταν η δυνατότητα της πληροφόρησης παρέχεται σε ευρύτερες ομάδες πολιτών, οι παραμορφωτικοί φακοί των πάσης φύσεως διαμεσολαβητών καθιστούν την σύνθεση μιας ακριβούς αντίληψης σχεδόν αδύνατη -μια εξαρχής χαμένη υπόθεση- καθώς με συστηματικό τρόπο προβάλλονται και μεγεθύνονται τα είδωλα μιας στρεβλής και εν τέλει εικονικής αποτύπωσης της πραγματικότητας, που πολύ απέχει από την ψυχρή, αντικειμενική καταγραφή, που επιτάσσει η δεοντολογία της επικοινωνίας.

Όμως, αυτή η καταγραφή είναι απαραίτητη για την κατανόηση της πραγματικότητας από τον πολίτη. Αντίθετα, η συστηματική στρέβλωση και παραποίηση των γεγονότων στο όνομα μιας «ενημέρωσης» που περιπίπτει τελικά στην ευκολία, τον εντυπωσιασμό, τον λαϊκισμό ή και την καθαρή μαύρη προπαγάνδα, συντελεί στη διαμόρφωση πληθώρας προσωπικών  ή συλλογικών επιλογών και συμπεριφορών που οδηγούν, όπως έχει παρατηρηθεί κατ' επανάληψη τα τελευταία χρόνια, στην νομιμοποίηση και αποδοχή νέων δογμάτων, στηριγμένων εξ ολοκλήρου στον ανορθολογισμό και τον φανατισμό σε όλες τις μορφές του. Υπονομεύεται έτσι στην πράξη ένα βασικό δημοκρατικό δικαίωμα των πολιτών, που δεν μπορεί και ούτε πρέπει να αποτελεί «προϊόν» προς απαλλοτρίωση ή εκχώρηση σε τρίτους, είτε πρόκειται για κλειστές ομάδες με προνομιακή πρόσβαση στο εκάστοτε σύστημα εξουσίας, είτε για οικονομικά συμφέροντα με ισχύ και επιρροή που αντλείται, ή τουλάχιστον παγιώνεται, από την ανεξέλεγκτη «δεσπόζουσα θέση» τους στην αγορά της ενημέρωσης.

Κι εκεί ακριβώς έγκειται το ουσιαστικό πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που έχει άμεση σχέση με την ποιότητα της Δημοκρατίας και των θεσμών στις ημέρες μας, αλλά και με την υπεράσπιση με σύγχρονους και αποτελεσματικούς τρόπους των πραγματικών, μακροπρόθεσμων συμφερόντων των πολιτών και της κοινωνίας στο σύνολό της. Γιατί τα συμφέροντα αυτά μπορούν να προωθηθούν αποτελεσματικά μόνον μέσα σε ένα περιβάλλον αγοράς που διακρίνεται για την διαφάνειά του και ενθαρρύνει, μέσω ενός συστήματος αντικειμενικών προϋποθέσεων και κριτηρίων λειτουργίας, τον ανταγωνισμό και την υγιή επιχειρηματικότητα. (από τον ημερήσιο τύπο)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να αποδοθεί το περιεχόμενο του κειμένου σε μια περιεκτική παράγραφο των 110 περίπου λέξεων.

2. Να παρουσιαστεί ο τρόπος σύνδεσης των παραγράφων του κειμένου.

3. Με ποιους τρόπους είναι αναπτυγμένη η προτελευταία παράγραφος του κειμένου;

4. Να σχολιαστεί σε μία παράγραφο (100 περίπου λέξεις) η φράση του κειμένου: ΄΄ Είναι απαραίτητο να προωθείται συστηματικά η πολυφωνία και η ποιότητα της ενημέρωσης΄΄.

5. Για κάθε λέξη του κειμένου με έντονη γραφή να δοθεί μία συνώνυμη.

6. Σε κάποια σημεία του κειμένου γίνεται χρήση της παθητικής σύνταξης. Αφού παρατεθούν δύο τουλάχιστον παραδείγματα, να επισημανθεί ο λειτουργικός ρόλος της σύνταξης αυτής.

7. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις έννοιες ΄΄ενημέρωση΄΄ και πληροφόρηση; 
8.  Από το κείμενο καθίσταται σαφές ότι πολλές από τις πληροφορίες που μας δίνονται ελέγχονται για την αντικειμενικότητά τους.  Με αφορμή τη διαπίστωση αυτή να συντάξεις ένα άρθρο στο οποίο να επισημαίνεις τη στάση που οφείλουμε να τηρούμε είτε ως πομποί είτε ως δέκτες πληροφοριών προκειμένου έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα ως άτομα και ως κοινωνία. (500 περίπου λέξεις)