ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΕΕ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 2013

Ενδεικτικές απαντήσεις  Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων με την υπενθύμιση   ότι κάθε απάντηση ή  λύση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.

Α1. Μεταφυσικό στοιχείο

α) Ἲσως δέ σώζεται στή γῆ ἦχος πού νά τοῦ μοιάζει στ. 44

β) ἀνεκδιήγητοι στ. 49

γ) Τή σάρκα μου νά χωριστῶ γιά νά τόν ἀκλουθήσω. στ. 54

Αγάπη για την Πατρίδα

α) Δέν εἶν’ ἀηδόνι κρητικό στ.29

β) Κι ἐφώναζα: ΄΄ὦ θεϊκιά κι ὅλη αἵματα Πατρίδα!΄΄ στ. 40

γ) Κι ἅπλωνα κλαίοντας κατ' αὐτή τά χέρια μέ καμάρι στ.41

 δ) Καλή ’ν’ ἡ μαύρη πέτρα της καί τό ξερό χορτάρι στ.42

Εξιδανίκευση του έρωτα

α) τόν κρυφό της Ἔρωτα τῆς βρύσης στ.27

β) Μόλις εἶν΄ ἔτσι δυνατός ὁ Ἔρωτας καί ὁ Χάρος στ. 50

κ.ά.

Β1. στ. 23-28:

Η σύνθετη ακουστική, οπτική, λυρική έως βουκολική, διανθισμένη με ποικίλα σχήματα εικόνα της νεαρής κόρης που βγαίνει            το σούρουπο, με τον αποσπερίτη, για να εξομολογηθεί     τα πάθη της καρδιάς της στα άψυχα στοιχεία της φύσης, στη βρύση τη μουρμουριστή, τα λυγερά τα δένδρα και τα λουλούδια τα ανθισμένα,

 στ. 35-43:

Η επίσης σύνθετη ακουστική-οπτική, λυρική διανθισμένη με ποικίλα σχήματα εικόνα του εκτινασσόμενου μεσουρανίς, κατά το πάμφωτο μεσημέρι, φιαμπολιού, με την οποία ο πρωταγωνιστής αποδίδει τη λαχτάρα του για την απελευθέρωση της σκλαβωμένης πατρίδας που εξιδανικεύει καθαγιάζοντας ακόμα και τη μαύρη πέτρα και το ξερό χορτάρι.

Με τις δύο αυτές εικόνες ο Κρητικός επιχειρεί αφενός να προσδιορίσει την πηγή και την υφή του ήχου, αφετέρου να δηλώσει την υπεροχή του έναντι οποιουδήποτε άλλου γήινου.

Β2  αποφατική παρομοίωση (Δέν εἶν' ἀηδόνι) με την οποία επιχειρεί να προσδιορίσει την πηγή και υφή της υπερκόσμιας μουσικής αντιπαραβάλλοντάς την με το μελωδικό κελάιδισμα του κρητικού αηδονιού με στόχο αφενός να δώσει την υπεροχή του εν λόγω ήχου έναντι του αηδονιού και αφετέρου να δηλώσει την αγάπη του για την Κρήτη.

μεταφορές: 'πού σέρνει τή λαλιά του': διάρκεια και τρόπο

"ἀπό πολλή γλυκάδα" : το ευχάριστο συναίσθημα που προκαλεί το κελάιδισμα

" καί ἔλιωσαν τ’ ἀστέρια" : αποδίδει  το σταδιακό σβήσιμο των αστεριών για τη μετάβαση στη μέρα

 υπερβολή: ' ἀντιβουίζει ὁλονυχτίς" : εμφαίνει στη διάρκεια την ένταση και την ικανότητά του να συνέχει τα στοιχεία της φύσης

εσωτερικό χιαστό,  αντίθεση και αναδίπλωση/επανάληψη:  Ἡ θάλασσα πολύ μακριά, πολύ μακριά ἡ πεδιάδα" : προβολή ευρέος σκηνικού και απόδοση της έντασης του ήχου

 προσωποποίηση: "  Κι ἀκούει  κι αὐτή καί πέφτουν της τά ρόδα ἀπό τά χέρια " : Παραλληλίζει την αυγή με ροδαλό κορίτσι το οποίο παραπέμπει στην Ομηρική Ροδοδάκτυλη Ηώ

Γ1  

·         Απότομο σταμάτημα του ήχου και επάνοδος του αφηγητή στην πραγματικότητα του αγώνα για τη σωτηρία της κόρης και την άφιξη στην ακρογιαλιά

·         Αφηγηματικό κενό. Παράλειψη όσων συνέβησαν στο μέσο διάστημα,

·         Άφιξη στην ακρογιαλιά και συναίσθημα χαράς λόγω της συνειδητοποίησης ότι ο στόχος επιτεύχθηκε.

·         Διαπίστωση θανάτου της κόρης.

·         Τερματισμός της αφήγησης. Ο θρήνος περιττός, εφόσον ο πρωταγωνιστής ευελπιστεί ότι θα συναντήσει την κόρη στη Δευτέρα Παρουσία.

·         Η διαδοχή λέξεων-κλειδιών αρραβωνιασμένη, χαρά, πεθαμένη αποτελεί μια πρόοδο από τη μνηστεία στην παντρειά κι αμέσως μετά στο θάνατο. Κάτι ανάλογο γίνεται στα ελληνικά μοιρολόγια στα οποία όσοι πεθαίνουν ανύπαντροι θεωρούνται αρραβωνιασμένοι με το χάρο. Συχνά μάλιστα σ' αυτά, εξαιτίας  της ηχητικής ομοιότητας  χάρου-χαράς, δίνεται ευκαιρία για λογοπαίγνια.

·         Όλα αυτά δίνονται με λιτό, επιγραμματικό τρόπο, χωρίς μελοδραματισμό.

Δ1  Οι απαντήσεις στην ερώτηση αυτή μπορούν να στηριχτούν σε κάποιες από τις παρακάτω ομοιότητες και διαφορές:

Ομοιότητες

α) η οραματική (εκστατική) και  ονειρώδης κατάσταση των πρωταγωνιστών  (Κρητικού-Ρηνούλας)

β) η ανάδυση του μελωδικού ήχου  ( καί μοῦ τ' ἀποκοιμοῦσε - την ίδια στιγμή μια μελωδία γεννήθηκε)

γ) ο πολλαπλασιασμός του ήχου ( ἄν ἔρχονται ἀπό πέρα (στροφή του υποκειμένου) / σαν ένα κόρο από γνώριμες φωνές )

 δ) η βαθμιαία διάχυσή του στη φύση ( γιομίζαν τόν ἀέρα / γιομίζοντας τη γη, τον ουρανό).

ε) η ενδυνάμωση και η κυριαρχία του ήχου στη φύση και την ψυχή  των πρωταγωνιστών (Μόλις...ακλουθήσω / η φωνή δυνάμεων …γιομίζοντας το νου και την καρδιά της)                :

 στ) απόκοσμη προέλευση ήχου (Ἴσως δέ σώζεται στή γῆ  ἦχος πού νά τοῦ μοιάζει και Δέν ἤθελε τόν ξαναπεῖ ὁ ἀντίλαλος κοντά του / Χιμαιρική αυτή φωνή,  χάδι απόκοσμο, φτασμένη στον παράδεισο)

ζ) επαναφορά στην πραγματικότητα (Ἔπαψε … ὀχ τήν καλή μου /κι η Ρηνούλα ξύπνησε)          κ.ά.

Διαφορές:

α) Πρωταγωνιστές: Άνδρας –Γυναίκα

β) Συνθήκες ακρόασης ήχου : εκστατική κατάσταση για τον πρώτο- ονειρική για τη δεύτερη

γ) τόπος: θάλασσα-στεριά,δάσος

δ) πηγή και ποιότητα του ήχου: (απροσδιόριστη στον  Σολωμό- συγκεκριμένη στον  Λαπαθιώτη δηλαδή φωνή του Σωτήρη)  κ.α..