ΜΑΘΗΜΑ 47 (XLVII)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Iulia, Augusti filia, matūre habēre coeperat canos, quos legere secrēte solēbat. Hac re audīta Augustus voluit filiam deterrēre quominus id faceret. Eo consilio aliquando repente intervēnit oppressitque ornatrīces. Etsi super vestem eārum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulāvit eos vidisse  et aliis sermonibus tempus extraxit, donec induxit mentionem aetatis. Tum interrogāvit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva. Cum illa respondisset “ego, pater, cana esse malo”, mendacium illi pater obiēcit: “Non dubito quin calva esse nolis. Quid ergo non times nē istae te calvam faciant?”

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

   mature: στον υπερθετικό έχει διπλό τύπο:maturrime-maturissime

   coeperat:συμπληρώνει τους χρόνους από το incipio = incipio, incipiebam, incipiam, coepi, coeperam, coepero

   voluit, mallet-malo, nolis: το volo και τα σύνθετά του. Να διαβαστούν προσεκτικά.

   solebat: ημιαποθετικό

  faceret: απλό στο β΄ ενικό προστακτικής ενεστώτα έχει τύπο fac· σύνθετο με πρόθεση διατηρεί το –e (interfice)· απλό στην παθητική από το fio (fi- fite)

   sermonibus: αν και με κατάληξη –o, είναι αρσενικό.

  aliquot: άκλιτη αόριστη αντων.

   obicio: + αιτιατ. (άμεσο) + δοτ. (έμμεσο)

   quid: ερωτηματ. ουσιαστ. αντων.· εδώ σε θέση αιτιατικής της αιτίας στο times. Προσοχή!  στον ενικό αρσενικό και θηλυκό έχουν κοινούς τύπους.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ

1.   ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

• hac re audita =  cum Augustus hanc rem audivisset/postquam Augustus hanc rem audivit

2.    ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ

• etsi deprehendit canos =  deprehensos canos (προσοχή!!! συνημμένη)

3.   ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

§  quominus id faceret: δευτ. πρότασαη του quominus, έμμεσο αντικείμενο του deterrere  (= εμποδίζω)· εκφέρεται με υποτακτική επειδή το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της κύριας πρότασης· χρόνου παρατατικού γιατί η εξάρτηση είναι από το deterrere voluit (συγχρονισμός κύριας με δευτερεύουσα)

§  etsi super vestem eārum deprehendit canos: δευτ. εναντιωματική πρότ.· εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi· εκφέρεται με οριστική (deprehendit) και εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας.

§  donec induxit mentionem aetatis: δευτ. χρονική πρότ.· εισάγεται με το  donec (υστερόχρονο) και εκφέρεται με οριστική επειδή η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη.

§  utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva: δευτ. πλάγια ερωτηματική πρότ., έμμεσο αντικ. στο interrogavit· εισάγεται με το utrum… an (ολικής άγνοιας διμελής)· εκφέρεται με υποτακτική γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης· χρόνου παρατατικού επειδή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (interrogavit ) και δηλώνει το σύγχρονο.

§  cum illa respondisset: δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στο  obiecit· εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· υπερσυντελίκου (respondisset) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο (obiecit)· δηλώνει το προτερόχρονο.

§  quin calva esse nolis: δευτ. πρόταση του quin,   αντικείμενο του non dubito ( =  δεν αμφιβάλλω)· εκφέρεται με υποτακτική επειδή το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της κύριας πρότασης· χρόνου ενεστώτα γιατί η εξάρτηση είναι από το αρκτικό χρόνο (συγχρονισμός κύριας με δευτερεύουσα)

§  nē istae te calvam faciant:δευτ. ενδοιαστική πρότ., αντικ. του ρ. times· εισάγεται με το ne (φόβος μήπως γίνει κάτι)· εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή πιθανό· χρόνου ενεστώτα λόγω εξάρτησης από αρκτικό χρόνο (συγχρονισμός κύριας δευτερεύουσας)

4.   ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ

Ον. ρημ. τύπος	Συντ. θέση	Υποκείμ.
habere legere audita deterrere vidisse esse esse esse	τελικό, αντικ. στο   coeperat τελικό, αντικ. στο   solebat χρονική μτχ. τελικό, αντικ. στο  voluit ειδικό, αντικ. στο   dissimulavit τελικό, αντικ. στο  mallet τελικό, αντικ. στο  malo τελικό, αντικ. στο  nolis	Iulia (ταυτοπρ.) Iulia (ταυτοπρ.) re (απόλυτη) Augustus (ταυτοπρ.) Augustus (ταυτοπρ.) filia (ταυτοπρ.) ego (ταυτοπρ.) tu (ταυτοπρ.)