Τετάρτη 29 Μαΐου 2013

ΜΑΘΗΜΑ 48 (XLVIII)



ΚΕΙΜΕΝΟ
 Cerva alba eximiae pulchritudinis Sertorio a Lusitano quodam dono data erat. Sertorius omnibus persuasit cervam instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia factu essent. Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat. Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere ; praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset. Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
§   eximiae: έχει περιφραστικά παραθετικά ( magis eximius- maxime eximius)
§   dono: δοτική κατηγορηματική του σκοπού στο data erat
§   persuasit:το ρήμα συντάσσεται με δοτική (έμμεσο) + ειδικό απρμφ. (άμεσο)
§   numine:ποιητικό αίτιο στο instinctam γιατί είναι άψυχο·  απ’αυτό η γενική υποκ/κή  Dianae
§   secum (se + cum): δηλώνει κοινωνία· προσδιορίζει το conloqui.
§   factu:αφαιρετική σουπίνου· εξαρτάται από το utilia και δηλώνει αναφορά
§   (si) quid:όταν ακολουθεί ύστερα από υποθετικό, είναι αόριστη αντωνυμία.
§   quod imperandum militibus esset: το γερουνδιακό σε προσωπική σύνταξη επειδή ανήκει σε ρήμα ενεργητικό μεταβατικό που συντάσσεται με αιτιατική· αναλύεται σε quod imperare/ imperari militibus deberet
§   sese:με αναδιπλασιασμό για έμφαση· υποκ. του monitum esse (ταυτοπροσωπία)
§   perisse:ειδικό απρμφ., αντικ. στο credita est· cerva: υποκ., σε ονομαστική επειδή η εξάρτηση είναι από προσωπικό παθητικό δοξαστικό (άρση λατινισμού)
§   aliquis:αόριστη ουσιαστική· στο ουδέτερο του πληθ. aliqua (κατά κανόνα)
§   nuntiavisset:συντάσσεται με δοτική (έμμεσο) + ειδικό απρμφ. (άμεσο)
§   iussit: συντάσσεται με αιτιατική  (άμεσο) + τελικό απρμφ. (έμμεσο)
§   praecepit:+ βουλητική πρόταση
§   futurus esset:υποτακτική παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας
§   diei:αφετηρίας-αναφοράς ή κτητική στο postridie
§   reverti: στο κείμενο δεν είναι ξεκάθαρο αν πρόκειται για το αποθετικό ή το ημιαποθετικό, γιατί ο τύπος reverti είναι κοινός
§   orta est:σχηματίζει κατά τη γ΄ συζυγία την οριστική και προστακτική ενεστώτα και την υποτακτική παρατατικού· μτχ. μέλλ. Oriturus
ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ
1.   ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
·        cervam instinctam =  quia cerva instincta erat
                              quod instincta esset ( υποκ/κή αιτιολογία)
                              cum instincta esset (αιτιολογία αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)
·        admissis amicis =  cum amicos admisisset
postquam amicos admisit
·        emissa =  cum emissa esset
  postquam emissa est
2.  Ο ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
   si videbaturpraedicabat: ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν
si videreturpraedicaret: μη πραγματικό στο παρόν
si visum essetpraedicavisset: μη πραγματικό στο παρελθόν
si videaturpraedicet: πιθανό ή δυνατό
3.  ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
o   persuasit cervam conloqui secum et docere quae… essent =  cerva conloquitur mecum et docet quae … sint
o   quae… essent =  quae… sunt ?
o   a cerva sese monitum esse praedicabat =  a cerva monitus sum
o   cerva perisse credita est =  cerva periit
o   … cervam inventam esse =  cerva inventa est
o   Sertorius eum iussit tacere =  tace/taceas
o   ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset =  eam cras repente in eum locum emitte, in quo   cum amicis ero
o   dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti =    visum est in somno mihi cervam, quae perisset, ad me reverti =  cerva, quae periit/ perierat, ad me revertitur
4.  ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
·          quae utilia factu essent: πλάγια ερωτηματική, αντικείμενο του docere· εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία  quae (μερική άγνοια)· εκφέρεται με υποτακτική επειδή θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης· χρόνου παρατατικού επειδή εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (persuasit docere)  και δηλώνει το σύγχρονο.
·          si quid durius ei videbatur: δευτ. υποθετική· για υποθετικό λόγο βλ. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
·          quod imperandum militibus esset: αναφορική προσδιοριστική με υποτακτική λόγω πλαγίου λόγου· παρατατικού λόγω εξάρτησης από ιστορικό χρόνο  (σύγχρονο)
·          cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse: δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στο  iussit tacere· εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· υπερσυντελίκου (nuntiavisset) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο (iussit )· δηλώνει το προτερόχρονο.
·          ut eam postero die repente in eum locum emitteret: δευτ. βουλητική πρόταση, αντικ. του ρ. praecepit. Εισάγεται με τον καταφατικό βουλητικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή το περιεχόμενό της είναι απλά επιθυμητό· χρόνου παρατατικού   επειδή η εξάρτηση είναι από ρήμα ιστορικού χρόνου (praecepit). Προσοχή!!! Στις βουλητικές έχουμε ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων: η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός κύριας-δευτερεύουσας) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Στον ευθύ λόγο θα γίνει   κύρια πρόταση επιθυμίας με προστακτική ή υποτακτική:  eam cras repente in eum locum emitte
·          in quo ipse cum amicis futurus esset: αναφορική προσδιοριστική με υποτακτική λόγω πλαγίου λόγου· παρατατικού ενεργητικής περιφραστική συζυγίας λόγω εξάρτησης από ιστορικό χρόνο  (υστερόχρονο)
·          quae perisset: αναφορική προσδιοριστική με υποτακτική λόγω πλαγίου λόγου· υπερσυντελίκου λόγω εξάρτησης από ιστορικό χρόνο  (προτερόχρονο)
·          cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset: δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στο  iussit tacere· εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· υπερσυντελίκου (introrupisset) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο (orta est )· δηλώνει το προτερόχρονο.
5.   ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ
Ον. ρημ. τύπος
Συντ. θέση
Υποκείμ.
conloqui
docere
monitum esse
perisse
inventam esse
tacere
admissis
visum esse
reverti
emissa
ειδικό, αντικ. στο   persuasit
 ειδ., αντικ. στο   persuasit
 ειδ., αντικ. στο   praedicabat
 ειδ., αντικ. στο   credita est
ειδ., αντικ. στο   nuntiavisset
τελικό, αντικ. στο  iussit
 χρονική μτχ.
 ειδικό, αντικ. στο   dixit
ειδικό, υποκ. στο   visum esse
χρονική
cervam (ετεροπρ.)
cervam (ετεροπρ.)
sese (ταυτοπρ.)
cerva (ταυτοπρ.)
cervam (ετεροπρ.)
eum (ετεροπρ.)
amicis (αφαιρ. απόλ.)
reverti
cervam (ετεροπρ.)
cerva (συνημμ.)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου