LECTIO XXV (25)

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

¨        Η απαγόρευση δηλώνεται με:

§   Το β΄ ενικό ή β΄πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα του ρ. nolo + απρμφ. ενεστ.

noli ea facere/ nolite ea facere

§   ne + υποτακτική πρκ.

ne ea feceris / ne ea feceritis

¨        το ρήμα scio δεν έχει προστακτ. ενεστ. Τα δύο πρόσωπα, β΄ ενικό-β΄πληθυντικό, τα δανείζεται από τον μέλλοντα: scito (β΄ εν.) -  scitote (β΄ πλ.). Δεν απαντούν τύποι sci- scite

¨        το απρμφ. παθητ. μέλλοντα απευθείας από το σουπίνο +  iri· π.χ.:deletum iri. Προσοχή λοιπόν στη χρονική αντικατάσταση του decerptam esse:  ΕΝΣΤ.: decerpi, ΜΕΛΛ.: decerptum iri, ΠΡΚ.: decerptam esse, Σ. ΜΕΛΛ.: decerptam fore

¨        ρήμα fero: στους χρόνους που παράγονται από το ενεστωτικό θέμα παρατηρούνται οι ακόλουθες αλλαγές:

§   το θεματικό φωνήεν –i- αποβάλλεται εφόσον στην κατάληξη υπάρχει s ή t: fers (< feris), fert (< ferit), fertis (< feritis),…

§   το θεματικό φωνήεν –e- αποβάλλεται εφόσον στην κατάληξη υπάρχει r: ferre (< ferere)

¨         ficus -i (θ): κλίνεται σύμφωνα με τη β΄ κλίση· κατά τη δ' κλίση σχηματίζει τους τύπους σε -us και -u

¨        οι τύποι credideritis-consulueritis είναι υποτακτική πρκ. και όχι οριστ. συντελ. μέλλ., η πρώτη λόγω απαγόρευσης και η δεύτερη εξαιτίας του πλαγίου λόγου.

¨        rem publicam:  κλίνονται και τα δύο μέλη της συνεκφοράς, αλλά μόνο στον ενικό αριθμό.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ

1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

• ostendens =  dum ostendit ( η χρονική μετοχή δηλώνει το σύγχρονο και πιο συγκεκριμένα συνεχιζόμενη πράξη…, βλ. μάθημα 38)

2.  ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ -ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΧΡΟΝΩΝ

• quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση,  αντικείμενο του ρήματος interrogo· εισάγεται με τo ερωτηματικό επίρρημα   quando (μερική άγνοια)· εκφέρεται με υποτακτική επειδή θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης· χρόνου  ενεστώτα επειδή εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (interrogo)  και δηλώνει το  σύγχρονο.
• cum omnes recentem esse dixissent: δευτερεύουσα χρονική πρόταση σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στο inquit· Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό cum, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί μια σχέση αιτίου – αιτιατού ανάμεσά τους. Εκφέρεται με υποτακτική επειδή είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου· υπερσυντελίκου (dixissent) γιατί η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο (inquit)· δηλώνει το προτερόχρονο.
• quae nimia vobis est : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο fiduciam· εκφέρεται με απλή οριστική γιατί δηλώνει κάτι το πραγματικό.
• nisi vos ipsi patriae consulueritis: δευτερεύουσα υποθετική πρόταση αποφατική· εισάγεται με το nisi επειδή η άρνηση αφορά όλο το περιεχόμενο της πρότασης. Εκφέρεται με υποτακτική λόγω του πλαγίου λόγου. Με απόδοση το consulturum esse σχηματίζει εξαρτημένο υποθετικό λόγο που δηλώνει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον. Στον ανεξάρτητο λόγο: nisi consulueritis ( οριστική συντελεσμένου μέλλοντα)-  nemo consulet (οριστική μέλλοντα).
• quo Carthago deleta est : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο bellum· εκφέρεται με απλή οριστική γιατί δηλώνει κάτι το πραγματικό.

3.  ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ

• cavete periculum =  nolite cavere periculum /  ne caveritis periculum
• tutamini patriam =  nolite tutari patriam /  ne tutati sitis patriam
• fiduciam deponite =  nolite fiduciam deponere / ne fiduciam deposueritis
• nolite confidere =  ne confisi sitis
• neminem credideritis… = nolite credere aliquem

4. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΟΝΟΜΑΤΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ

Ον. ρημ. τύπος	Συντ. θέση	Υποκείμ.
¨         ostendens ¨        decerptam esse ¨        esse ¨        decerptam esse ¨        confidere ¨        consulturum esse ¨        fuisse	χρονική μτχ.  ειδ. απρμφ.-αντικ. στο putetis ειδ. απρμφ.-αντικ. στο dixissent ειδ. απρμφ.-αντικ. στο scitote τελ. απρμφ.-αντικ. στο nolite ειδ. απρμφ.-αντικ. στο credideritis   ειδ. απρμφ.-αντικ. στο mementote	Cato (συνημμ.) ficum (ετεροπρ.) ficum ενν. (ετεροπρ.) ficum ενν. (ετεροπρ.) vos  (ταυτοπρ.) neminem  (ετεροπρ.)  rem publicam (ετεροπρ.)