ΤΡΙΩΡΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ

οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καὶ ᾿Αθηναῖοι, ὅταν μὲν περὶ ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι συμβουλῆς, καὶ ἐάν τις ἐκτὸς ὢν τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται, ὡς σὺ φῄς–εἰκότως, ὡς ἐγώ φημι–ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν πολιτικῆς ἀρετῆς ἴωσιν, ἣν δεῖ διὰ δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καὶ σωφροσύνης, εἰκότως ἅπαντος ἀνδρὸς ἀνέχονται, ὡς παντὶ προσῆκον ταύτης γε μετέχειν τῆς ἀρετῆς ἢ μὴ εἶναι πόλεις. αὕτη, ὦ Σώκρατες, τούτου αἰτία.     

῞Ινα δὲ μὴ οἴῃ ἀπατᾶσθαι ὡς τῷ ὄντι ἡγοῦνται πάντες ἄνθρωποι πάντα ἄνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε καὶ τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς, τόδε αὖ λαβὲ τεκμήριον. ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθὸς αὐλητὴς εἶναι, ἢ ἄλλην ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν ἢ χαλεπαίνουσιν, καὶ οἱ οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον· ἐν δὲ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ πολιτικῇ ἀρετῇ, ἐάν τινα καὶ εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός ἐστιν, ἐὰν οὗτος αὐτὸς καθ' αὑτοῦ τἀληθῆ λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ μαίνεσθαι τὸν μὴ προσποιούμενον [δικαιοσύνην]· ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὅντιν' οὐχὶ ἁμῶς γέ πως μετέχειν αὐτῆς, ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις. 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.     Να γίνει μεταγραφή της πρώτης παραγράφου στη νέα ελληνική.

2.      Οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, ... αἰτία: Σε ποιο επιχείρημα του Σωκράτη απαντά ο Πρωταγόρας και ποια στάση τηρεί απέναντι στο αθηναϊκό πολίτευμα;

3.     Να αναπτυχθεί το επιχείρημα της 2^ης παραγράφου του κειμένου και να αξιολογηθεί.

4.     Να σχολιαστεί η διάλεξη ως μέθοδος των σοφιστών.

5.     Να συμπληρωθεί ο πίνακας που ακολουθεί με ομόρριζα (απλά ή σύνθετα)των λέξεων της αριστερής στήλης:

Λέξη	Επίθετο   Αρσενικό	Ουσιαστικό  Θηλυκό
ἀνέχονται
μετέχειν
λαβέ
προσποιούμενον
φασιν

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ἐγὼ μὲν οὖν καὶ τότε πρῶτον καὶ νῦν διαμάχομαι μὴ μεταγνῶναι ὑμᾶς τὰ προδεδογμένα, μηδὲ τρισὶ τοῖς ἀξυμφορωτάτοις τῇ ἀρχῇ, οἴκτῳ καὶ ἡδονῇ λόγων καὶ ἐπιεικείᾳ, ἁμαρτάνειν. ἔλεός τε γὰρ πρὸς τοὺς ὁμοίους δίκαιος ἀντιδίδοσθαι, καὶ μὴ πρὸς τοὺς οὔτ' ἀντοικτιοῦντας ἐξ ἀνάγκης τε καθεστῶτας αἰεὶ πολεμίους· οἵ τε τέρποντες λόγῳ ῥήτορες ἕξουσι καὶ ἐν ἄλλοις ἐλάσσοσιν ἀγῶνα, καὶ μὴ ἐν ᾧ ἡ μὲν πόλις βραχέα ἡσθεῖσα μεγάλα ζημιώσεται, αὐτοὶ δὲ ἐκ τοῦ εὖ εἰπεῖν τὸ παθεῖν εὖ ἀντιλήψονται· καὶ ἡ ἐπιείκεια πρὸς τοὺς μέλλοντας ἐπιτηδείους καὶ τὸ λοιπὸν ἔσεσθαι μᾶλλον δίδοται ἢ πρὸς τοὺς ὁμοίους τε καὶ οὐδὲν ἧσσον πολεμίους ὑπολειπομένους. (Θουκ., 3.40)

σχόλια

  μεταγιγνώσκω = αλλάζω γνώμη, μετανιώνω   ἐν ἄλλοις ἐλάσσοσιν = σε άλλες περιστάσεις μικρότερης σημασίας    ἀντιλήψονται = θα αμειφθούν   

ασκήσεις

1.       Να γραφεί ό,τι ζητείται για καθεμιά από τις λέξεις που ακολουθούν:

·          μεταγνῶναι: το β΄ και γ΄  ενικό υποτακτικής και προστακτικής στον ίδιο χρόνο

·          ἁμαρτάνειν: ο αντίστοιχος τύπος στον μέλλοντα

·          δίκαιος: τα παραθετικά του στα τρία γένη

·          ἀντιδίδοσθαι: η υποτακτική και προστακτική στον ίδιο χρόνο και στις δύο φωνές

·          καθεστῶτας: η οριστική στον ίδιο χρόνο

·          ῥήτορες: η κλητική ενικού και η δοτική πληθυντικού

·          ἐλάσσοσιν: ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς

·          ἐλάσσοσιν: να κλιθεί στον ίδιο βαθμό στο θηλυκό γένος στους δύο αριθμούς

·          ἀγῶνα: οι πλάγιες πτώσεις στον άλλον αριθμό

·          πόλις: η κλητική ενικού και η δοτική πληθυντικού

·          βραχέα, μεγάλα, εὖ, ἧσσον: ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς

·          παθεῖν: ο αντίστοιχος τύπος στον μέλλοντα

·          ὑπολειπομένους: το β΄ ενικό οριστικής και προστακτικής παρακειμένου

2.    οἵ τε τέρποντες λόγῳ ῥήτορες ἕξουσι καὶ ἐν ἄλλοις ἐλάσσοσιν ἀγῶνα, καὶ μὴ ἐν ᾧ ἡ μὲν πόλις βραχέα ἡσθεῖσα μεγάλα ζημιώσεται, αὐτοὶ δὲ ἐκ τοῦ εὖ εἰπεῖν τὸ παθεῖν εὖ ἀντιλήψονται: Να εξαρτηθεί από τη φράση Κλέων ἔλεγε και να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με όλους τους δυνατούς τρόπους.

3.       Να προσδιοριστεί η συντακτική θέση των απρόθετων αιτιατικών του κειμένου